Дакументы: Люблінская унія 1569 (6)
№ 6
Акт уніі, выдадзены Радай і пасламі Кароны Польскай. Люблін, 1 ліпеня 1569 г.
Арыгінал.
Месцазнаходжанне невядома. Пергамін. 76,5 × 52,5 + 10 см. Раней акт захоўваўся ў нясвіжскім архіве Радзівілаў.
Копіі.
1. AGAD. LL 18. K. 46v—55 (Каронная Метрыка, кніга пасольстваў 18).
2. BKsCz. Rkps 301. S. 471—489.
Публікацыі.
Польскі тэкст:
Statuta y przywileie koronne, z łacińskiego ięzyka na polskie przełożone, nowym porządkiem zebrane y spisane / Przez J.Herborta. W Krakowie: W drukarni Mikołaia Szarffenberga, 1570. S. 682—693;
Constitucie, statuta y przywileie, na walnych seymiech koronnych od roku pańskiego 1550 aż do roku 1578 uchwalone etc. W Krakowie: W drukarni Mikołaia Szarffenbergera, 1579. K. 97—101v (і ў наступных аналагічных выданнях);
Statuta y metrika przywileiow koronnych ięzykiem polskim spisane y porządkiem prawie przyrodzonym a barzo snadnym nowo zebrane / Przez S.Sarnickiego. W Krakowie: w Drukarni Lazarzowey, 1594. S. 1015—1026;
Statuta, prawa y constitucie koronne łacinskie y polskie, z Statutow, Łaskiego y Herborta y z Constituciy Koronnych zebrane. ... / Spisane, sporządzone y wydane przez J.Januszowskiego. W Krakowie: W Architypographiiey Kró. I. M. Łazarzowey, MDC. S. 768—774;
[Volumina Legum]. Prawa, konstytucye y przywileie; Krolestwa Polskiego, y Wielkiego Xięstwa Litewskiego, y wszystkich Prowincyi należących: Na Walnych Seymiech Koronnych od Seymu Wiślickiego Roku Pańskiego 1347. Aż do ostatniego Seymu uchwalone. Vol. 2. W Drukarni J.K.M. y Rzeczypospolitey, w Collegium Warszawskim Scholarum Piarum Sumptem publicznym przedrukowane, 1733. S. 766—775;
Biblioteka starożytna pisarzy polskich / Wydał K.Wł.Wójcicki. T. VІ. Warszawa: Nakładem S.Orgelbranda, księgarza, 1844. S. 237—251;
Volumina legum. T. II. Petersburg: Nakładem i drukiem Jozafata Ohryzki, 1859. S. 87—92;
Źródłopiśma do dziejów unii Kor. Polskiej i W. X. Litewskiego. Cz. III. Diariusz lubelskiego sejmu unii. Rok 1569 / Drukiem ogłosił A.T.Działyński. W Poznaniu: Czcionkami Ludwika Merzbacha, 1856. S. 191—198 (на аснове выдання С.Сарніцкага 1594 г.);
Документы, объясняющие историю Западно-русского края и его отношения к России и к Польше. СПб.: В типографии Эдуарда Праца, 1865. № 14. С. 140—163 (выдадзены М.В.Каяловічам на аснове «Валюміна легум», з французскім перакладам);
Unia Litwy z Polską (1385—1569). Akty unii i przywilejów stanowych litewskich zestawił, przekład polski pierwszych dołączył J.Żerbiłło Łabuński. Warszawa: Księgarnia «Kroniki Rodzinnej», Podwale 4, [1913]. S. 229—240;
Unia Litwy z Polską. Dokumenty i wspomnienia / Zebrał H.Mościcki. Warszawa: G.Gebethner i Spółka, [1919]. S. 19—32 (на аснове «Валюміна легум»);
Teksty źródłowe do nauki historji w szkole średniej. Z. 31. Zygmunt August i rozkwit reformacji w Polsce (1548—1572) / W świetle źródeł przedstawił S.Kot. Kraków: Nakładem Krakowskiej Spółki Wydawniczej, 1929. S. 25—29;
Akta unji Polski z Litwą 1385—1791 / Wydali S.Kutrzeba i W.Semkowicz. Kraków: Nakładem Polskiej Akademji Umiejętności i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, 1932. № 148. S. 331—347 (на аснове арыгінала, трох копій, выданняў Я.Гербурта 1570 г., «Канстытуцыі» 1579 г., «Валюміна легум»);
Volumina Constitutionum. T. II. 1550—1609. Vol. 1. 1550—1585 / Do druku przygotowali S.Grodziski, I.Dwornicka i W.Uruszczak. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2005. S. 232—238 (на аснове выдання 1932 г. і «Валюміна легум»).
Рускі пераклад:
Хрестоматия по истории средних веков. Пособие для преподавателей средней школы / Под ред. Н.П.Грацианского и С.Д.Сказкина. Т. II. Ч. ІІ. М.: Гос. учебно-педагогическое издательство, 1938. С. 325—326 (урыўкі).
Хрестоматия по истории средних веков. Пособие для преподавателей средней школы / Под редакцией Н.П.Грацианского и С.Д.Сказкина. [2 изд.]. Том III. М.: Государственное учебно-педагогическое издательство Министерства просвещения РСФСР, 1950. С. 282—283 (урыўкі).
Тэкст
(на аснове выдання: Volumina Constitutionum. T. II. 1550—1609. Vol. 1. 1550—1585 / Do druku przygotowali S.Grodziski, I.Dwornicka i W.Uruszczak. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2005. S. 232—238).
W imię Pańskie amen. Ku wiecznej pamięci sprawy niżej opisanej.
My prałaci i panowie, rada tak duchowna jako [i] świecka i posłowie ziemscy Korony Polskiej, na tym walnym a z pany radami i z posły i inszemi stany Wielkiego Księstwa Litewskiego spolnym lubelskim sejmie będący, a na imię Jakub Uchański, arcybiskup gnieźnieński, legatus natus et primas Regni, Filip Padniewski krakowski, Stanisław Karnkowski kujawski, Adam Konarski z Kobylina poznański, Piotr Myskowski płocki, Wiktorzyn Wierzbicki łucki, Wojciech Starozrzebski chełmski, z łaski Bożej biskupi, Sebestian Mielecki kasztelan krakowski i brzeski starosta, Stanisław Myskowski z Mirowa krakowski, starosta krakowski i ratyński, Piotr Zborowski sandomirski, stobnicki starosta, Olbrycht Łaski siradzski, Jan Sirakowski lanczycki i przedecki starosta, Jan z Shiżewa brzeski, starosta międzyrzecki i koniński, Konstanty Konstantynowic książę Ostrogskieb, kijowski, marszałek wołyński, starosta włodzimirski, Jan z Barcina Krotoski inowłocławski, Aleksander książę Czartoryski wołyński, Jan Firlej z Dambrowice lubelski, marszałek koronny, starosta rohatyński, Andrzej Dembowski bełski, starosta rubieszowski, Arnolf Uchański płocki, starosta wyszogrodzki, Mikołaj Kiska z Ciechanowca podlaski, starosta drohicki etc., Fabian Czema malborski, starosta tucholski i stargarski, Roman książę Sanguskowicz bracławski, starosta żytomirski i hetman polny Wielkiego Księstwa Litewskiego, Achacy Czema pomorski, starosta stumski i gniewski, wojewodowie, Stanisław Sobek z Sulejowa sandomirski, podskarbi koronny, starosta tyszowiecki i małogoski, Andrzej Dembowski siradzki i starosta lanczycki, Adam Drzewicki inowłocławski, starosta gostyński i inowłodzki, Stanisław Herbort z Fulstyna Iwowski, starosta samborski i drohobycki, Andrzej książę Wiśniowiecki wołyński, Stanisław Słupecki lubelski, Andrzej grabia z Tęczyna bełski, Anzelm Gostomski płocki, starosta rawski, Zygmunt Wolski czerski, starosta warszawski, Adam Kosiński podlaski, Christof Myskowski z Mirowa rawski, Andrzej kniaź Kapusta bracławski, dzierżawca owrucki, Jan Kostka z Stemberka gdański, podskarbi ziem pruskich, starosta pucki i czczewski, Jarosz Ossoliński sandecki, Jan Tarło z Szczekarzowic radomski, starosta pilzneński i łomaski, Mikołaj Ligęza z Bobrku zawichosckih, starosta biecki i żydaczowski, Wojciech Przyjemski lęncki, Jan Sienieński z Sienna żarnowski, Jan Chrystoporski wieluński, Jan Sienieński z Gołogor halicki, Jan Herbort z Fulstyna sanocki, Sczesny Parysz warszawski, starosta czerski, Stanisław Kryski z Drobnina racięski kasztelani, Walenty Dembieński z Dembian kanclerz, Franciszek Krasiński z Krasnego proboszcz płocki etc., podkanclerzy Korony Polskięj, Stanisław Barzy z Błożewa marszatek dworny, starosta śniatyński, Stanisław Wyssocki z Budzisławia kasztelan biechowski, Wojciech Sędziwoj czarnkowski, kasztelan santocki, starosta pyzdrski, Stanisław Sandziwoj Czarnkowski referendarz dworu Krola Jego Mości, commendor poznański, starosta drahimski, Jan Konarski z Kobylina podkomorzy poznański, Rafał Leszczyński z Leszna starosta radziejowski, Jakub Rokoszowski podsędek poznański, celnik Małej i Wielqiej Polski, z wojewodztwa poznańskiego, Stanisław Dembieński starosta chęciński, Stanisław Szafraniec z Pieskowęj Skały wojski sandomirski, starosta lelowski, Jan Kmita pisarz ziemi krakowski, Marian Przyłęcki burgrabia i sędzia grodzki krakowski, Piotr Strzała sędzia oświęcimski, Piotr Szułowski sędzia grodzki biecki, Jan Płaza z Mstyczewa z wojewodztwa krakowskiego, Andrzej z Borowa, Mikołaj Koniecpolski, Marcin Radzanowski, Lenart Strasz burgrabia krakowski, Stanisław Niedrzwicki z wojewodztwa sandomirskiego, Jan Kościelecki starosta bydgoski, Dobrogost Potworowski, sędzia ziemski kaliski, Wojciech Marszewski, Stanisław Przyjemski z wojewodztwa kaliskiego, Brykcy Przerembski, pisarz ziemski siradzki, Stanisław Przerembski, Piotr Widawski, Gabriel Masłowski wojski wieluński, Mikołaj Gasiński pisarz wieluński, z wojewodztwa siradzkiego, Tomasz Dembowski sędzia ziemski, Walenty Ponętowski stolnik, Jakub Ponętowski cześnik lanczycki z wojewodztwa lanczyckiego, Jan Piekarski podkomorzy brzeski, Lukasz Kretkowski z Kretkowa z wojewodztwa brzeskiego, Iwan Olizarowicz, Iwan Sołtan z wojewodztwa kijowskiego, Łukasz Kościelecki wojewodzic lanczycki, Wojciech Niemojewski surrogator inowłocławski z wojewodztwa inowłocławskiego, Stanisław Sirakowski kasztelan rypieński z Ziemie Dobrzyńskiej, Piotr Borecki, Walenty Orzechowski sędzia przemyski, Stanisław Drojewskiab, Jan Fredro, Mikołaj Sienicki podkomorzy chełmski, Hieronim Trojan, Maciej Gorecki chorąży poznański, Paweł Skotnicki chorąży halicki, Jan Strzesz pisarz ziemski halicki, Jan Woredkoac sędzia grodzki żydaczowski, Jan Białokurski podczaszy halicki, Tomasz Dubrawski podsędek halicki z wojewodztwa ruskiego, Hawryło sędzia łucki, Bokoj, Wasil Hulewicz, Olizar Kierdej marszałek, Bohdan Suszko Chobotkowski, sędzia włodzimirski, Aleksander Siemaszko podkomorzy włodzimirski, Andrzej Kuniewski sędzia krzemieniecki z wojewodztwa wołyńskiego, Stanisław Dobek Łowczowski sędzia kamieniecki, Chrystof Grembski, Piotr Bąk z wojewodztwa podolskiego, Mikołaj Fierlej z Dambrowice kasztelan wiślicki, Piotr Kaszowski z Wysokiego, Adam Zieleński sędzia łukowski z wojewodztwa lubelskiego, Mikołaj Łyssakowski kasztelan lubaczowski, Jan Pilecki starosta hrodelskiak, Stanisław Trojan chorąży bełski, Stanisław Żółkiewski z wojewodztwa bełskiego, Florian Trabski z Noskowa starosta ciechanowski, Mikołaj Kossobucki pisarz płocki ziemski z wojewodztwa płockiego, Jan Parys wojski warszawski, Stanisław Radzymiński dworzanin Krola Jegomości, Mikołaj Grzybowski podkomorzy warszawski, Wielisław Ławski pisarz ziemski liwski, Jan Rakowski trukczasz Krola Jegomości, Stanisław Niedziński sędzia, Jan Cybulski wojski wyszogrodzcy, Andrzej Trambski z Noskowa starosta rożański, Piotr Borukowski, Andrzej Krasiński z Krasnego sędzia ziemski ciechanowski, Jakub Łyssakowski stolnik nurski, Marcin Meżeński podsędek zambrowski, Florian Jakacki, Stanisław Zaleski, Piotr Jakacki, Jan Łyssakowski podkomorzy nurski, Piotr Brzoskowski, Michał Zaliwski z wojewodztwa mazowieckiego, Mikołaj Bujno chorąży podlaski, Aleksander Hyncza wojski mielnicki, dzierżawca łosicki, Stanisław Raczko, Kasper Iżykowicz podkomorzy mielnicki, Teofil Brzozowski podkomorzy bielski z wojewodztwa podlaskiego, Mikołaj Bronisław Grabia z Oleśnik, Łukasz Brzozowski, Marcin Szymanowski sędzia sochaczewski z wojewodztwa rawskiego, Iwan Juchnowicz sędzia bracławski, Mikołaj Szyszkowicz Dołbnowicz, Konrad Koharyn Obliński, Gniewosz Strzyżowski z wojewodztwa bracławskiego i miasta Krakowa rajce Wojciech Saxon, Jego Krolewskiej Miłości fizyk i Erasmus Echler, posłowie ziemscy, tak swemi jako innych kolegow swych na ten czas nie będących imieniem, na ten to sejm walny koronny od wszech stanow a wszego rycerstwa na sejmikach powiatowych wojewodztw i ziem przerzeczonych obrani, a tu z zupełną, z dostateczną mocą i poruczeniem zupełnym przysłani i wszytka insza szlachta, obywatele Korony Polskiej, tak tu w Lublinie będący, jako nie będący, ktorych jednak wszystkich chuć i wola do tych niżej opisanych rzeczy jest Nam dobrze z sejmikow powiatowych, ktore ten sejm walny lubelski uprzedzili, wiadoma, tak jakoby się też tu właśnie imiona tych wszystkich włożyły i pieczęci zawiesiły.
1. Oznajmujemy tym to listem naszym wszem ninie i na potym będącym ludziom, do ktorych jedno wiadomości ten list nasz przyjdzie, iż my, mając ustawicznie przed oczyma powinność naszę przeciw ojczyźnie swej sławnej Koronie Polskiej, ktorejeśmy wszystkę poczciwość, ozdobę, pożytek pospolity, a nawięcej umocnienie od niebezpieczeństwa tak wnętrznego, jako zewnętrznego, opatrzyć powinni, bacząc też przy tym i przed oczyma mając chwalebny a obojemu narodowi barzo należny związek i społeczność, przez przodki swe niegdy z obywatelmi na on czas Wielkiego Księstwa Litewskiego na wieczne czasy za spolnem a listownem obudwu narodow zezwoleniem uczynioną i listy, pieczęciami, przysięgami, czciami obojej strony umocnioną i przez niemały czas uprzejmością a statecznością obojej strony dzierźaną, lecz potem za złemi a zawisnemi czasy niejako zatrudnioną, zawżdyśmy tak my jako przodkowie nasi о tym myślili i pany swe, tak sławnej pamięci Zygmunta, jako i szczęśliwie na ten czas obiema narodom, polskiemu i litewskiemu, panującego pana a pana Zygmunta Augusta krole polskie przez niemały czas upominali i prośbami naszemi do tego wiedli, aby nam z powinności swej pańskiej a krolewskiej jako zwierzchni a jedni obudwu narodow panowie do egzekucjej a skutku tak spisow spolnych, jako innych praw i przywilejow naszych, ktore na ten związek i na tę społeczność z pany i ziemiami Wielkiego Księstwa Litewskiego jeszcze od pradziada Jego Krolewskiej Mości, także i za Aleksandra krola my z Wielkim Księstwem Litewskim mamy, z łaski a zwierzchności swej dopomoc, a to, со się z tej społeczności wykroczyło, w swą rezę wstawić raczyli, zwiodłszy nas z pany radami i innemi stany Wielkiego Księstwa Litewskiego spolnie na jedno miejsce do wykonania tej to chwalebnej a obojemu narodowi pożytecznej sprawy, jako о tej sprawie uniej akta i konstytucje, deklaracje i recessy sejmow, po te czasy będących, jaśnie omawiają. Jakoż jednak za łaską miłego Boga, ktory społeczność i jedność miłuje, a ktory krolestwa, państwa i rzeczypospolite po wszystkim świecie w osobnej swojej opiece mieć raczy, a za łaską też pana swego, szczęśliwie na ten czas nam panującego pana a pana Zygmunta Augusta krola polskiego etc. wyżej mianowanego, tośmy na koniec za uprzejmem staraniem swym odzierżeli, iż przodkiem w Warszawie na sejmie roku tysiącznego pięćsetnego sześćdziesiątego trzeciego złożonym, a potym w Parczewie roku tysiącznego pięćsetnego sześćdziesiątego czwartego, zjechawszy się z stany Wielkiego Księstwa Litewskiego, niemałyśmy wstępek do naprawienia tego to zjednoczenia i tej po części naruszonej uniej uczynili, namawiając między sobą z oba stron i utwierdzając artykuły do tej uniej należące. Ktore artykuły, iż tam na on czas prze krotkość czasu i prze insze gwałtowniejsze potrzeby Rzeczypospolitej obojego narodu spolnemi spisy naszemi z stany Wielkiego Księstwa Litewskiego warowane być nie mogły, przeto tego wolniejszego czasu zjechawszy się na ten sejm spolny do Lublina na dzień dwudziesty trzeci, miesiąca grudnia, w roku przeszłym tysiącznego pięćsetnego sześćdziesiątego osmego, przez Jego Krolewską Mość za zezwoleniem oboich rad, polskich i litewskich złożony i do tego czasu jednostajnie dzierżany i kontynuowany, takieśmy niżej opisane traktaty i namowy między sobą uczynili, ktoreśmy za łaską Bożą do tego końca i do tej konkluzjej za zgodnym i jednostajnym obojej strony zezwoleniem i spolnym spisaniem, niwczym nie derogując recessowi warszawskiemu i inszym przywilejom, przywiedli. Z czego bądź Panu Bogu w Trojcy jedynemu chwała wieczna, a Krolowi Jego Mości z łaski Bożej panu a panu Zygmuntowi Augustowi dzięka nieśmiertelna, zacnej też Koronie Polskiej i Wielkiemu Księstwu Litewskiemu sława i ozdoba na wiekuiste czasy.
2. Naprzod, iż aczkolwiek były stare spisy przyjacielstwa, sprzymierzenia, pomnożenie i lepszy sposob Rzeczypospolitej, tak Korony Polskiej, jako i Wielkiego Księstwa Litewskiego czyniące etc., wszakoż iż się nieco w nich widzi być rożnego od dobrego i szczerego bratestwa dufania, przeto dla mocniejszego spojenia w spolnej i zajemnej miłości braterskiej i w wiecznej obronie obudwu państw społecznej niewątpliwej wiary braterskiej, czasy wiecznymi ku chwale Bożej, Jego Krolewskiej Mości, z wiecznym podziękowaniem godnej sławie i tychże obudwu nazacniejszych polskiego i litewskiego narodow, i też ku rozszerzeniu niezamierzonej i wiecznej czci, ozdobie, okrasie, zmocnieniu, uczciwości, zacności i majestatu spolnego wiecznemu rozszerzeniu, one stare sprzymierzenia ponowili i umiarkowali w tym wszytkiem, jako niżej opisano.
3. Iż już Krolestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie jest jedno nierozdzielne i nierożne ciałó, a także nie rożna, ale jedna spolna Rzeczpospolita, ktora się ze dwu państw i narodow w jeden lud zniosła i spoiła.
5. Obieranie i podnoszenie wielkiego księdza litewskiego, ktore przedtym osobno bywało w Litwie, aby już tak ustało, żeby i znak żaden albo podobieństwo na potem nie beło, z ktoregoby się okazowało albo znaczyło podnoszenie albo inauguracja wielkiego księdza litewskiego. A iż tytuł wielkiego księstwa litewskiego i urzędy zostawają, tedy przy obieraniu i koronacjej ma być zaraz obwołan krolem polskim i tenże wielkim księdzem litewskim, ruskiem, pruskiem, mazowiecskiem, żmodzskiem, kijowskiem, wołyńskiem, podlaskiem, inflandskiem.
6. Successio Jego Krolewskiej Mości naturalis et haereditaria, jeśliby Jego Krolewskiej Mości i komukolwiek z przyczyny jakiejkolwiek w Księstwie Litewskim służyła, nie ma już wiecznemi czasy przeszkadzać tego społku i zjednoczenia obojga narodow i obieraniu spolnego jednego pana, ktorej Jego Krolewska Mość Koronie wiecznemi czasy odstąpił, nie wątpiąc w tym i to też sobie warując, żebyśmy ani samej osoby Jego Krolewskiej Mości, ani potomstwa własnego, jeśliby Jego Krolewskiej Mości, ktore Pan Bog dać raczył, nie zgołocili, ale żeby podciwe a stanowi jego przystojne od Rzeczypospolitej opatrzenie miało. jeśliby na krolestwo nie było wzięte. A wszakoż nie czyniąc żadnej dismembracjej Korony, о czym w deklaracjej Jego Krolewskiej Mości i w recesie sejmu walnego warszawskiego dostateczniej jest opisano i obwarowano.
8. Sejmy i rady ten oboj narod ma zawżdy mieć spolne koronne pod krolem polskim panem swym, i zasiadać tak panowie między pany osobami swemi, jako posłowie między posły, i radzić о spolnych potrzebach tak na sejmie, jako i bez sejmu, w Polsce i w Litwie.
9. Też aby jedna strona drugiej była radą i pomocą, aby Jego Krolewska Mość prawa, przywileje tak wszem ziemiam i narodom tak Korony Polskiej, jako i Wielkiego Księstwa Litewskiego i ziemiam do nich należącym, wszelakim pismem nadane przywileja i prawa od wszech przodkow Jego Krolewskiej Mości i od Jego Krolewskiej Mości samego, z dawnych czasow i od poczęcia uniej wszem wobec i każdemu z osobna jakiemkolwiek sposobem nadane i wolności, dostojeństwa, prerogatywy, urzędy wszytki obojga narodu całe i nieporuszonc zachował, wszystkie prawa, sądy, wysady, stany książęce i familie szlacheckie przerzeczonych narodow, uchwały sądowne zdawna do tego czasu zachować każdemu stanu mocnie i nieporuszenie.
10. Przysięgi rad, dygnitarzow, urzędnikow, starost narodu litewskiego i przedniejszych domow ludzi, ktorzyby je czynić mieli, przy mocy zostać mają. Jakośmy też i sami sobie spolnie, tak przywilejmi, jako spolnym spisaniem na sejmie warszawskim spolnym zostawili tym wykładem, iż na potym wszystki takowe przysiegi krolowi koronowanemu i Koronie Polskiej czynione być mają. Także około przysiąg trzymania spiskow pospolitych zachować się ma i statecznie sobie trzymać wedle przywileju Aleksandrowego.
11. Też we wszystkich przeciwnościach spolną pomocą my obojego narodu prałaci, rady, barone i wszystkie stany pomagać sobie mamy wszystkimi silami i możnościami, jako spolnej radzie pożytecznie i potrzebnie będzie się zdało, szczęśliwe i potrzebne rzeczy za spolne rozumiejąc i wiernie sobie pomagając. Foedera aut pacta albo zmowy i przymierza z postronnemi narody wedle spolnej zgody warszawskiej na potem żadne czynione ani stanowione, żadni też posłowie w rzeczach ważnych do obcych stron posełani być nie mają, jedno za wiadomością i radą spolną obudwu narodow, a przymierza albo stanowienia z ktorymkolwiek narodem przedtym uczynione, ktoreby były szkodliwe ktorej stronie, dzierżane być nie mają.
12. Moneta tak w Polsce, jako i w Litwie ma być za spolną radą uniformis et aequalis in poadere et grano et numero peciarum et inscriptione monete, со ku skutkowi przywieść Jego Krolewska Mość jest powinien [i] potomkowie Jego Krolewskiej Mości będą powinni.
13. Cła, myta wszystkie w Polsce i w Litwie, ziemskie i wodne, jakiemkolwiek imieniem nazwane, tak krolewskie jako szlachecskie, duchowne i miejsckie, Jego Krolewska Mość znosić raczy, iżby już ex nunc żadnego cła nie brano na potym wiecznych czasow od duchownych, od świeckich ludzi szlachecskiego stanu i od ich poddanych od rzeczy ktorychkolwiek własnej roboty i wychowania, nie zakrywając myt kupieckich ani się zmawiając z kupcy ku szkodzie a zatajeniu ceł zdawna zwykłych krolewskich, tak w Polsce jako w Litwie.
14. Statute i ustawy wszystkie jakiekolwiek i z ktorejkolwiek przyczyny przeciw narodowi polskiemu w Litwie ustawione i uchwalone około nabywania i dzierżenia imienia w Litwie Polakowi, jakokolwiekby go kto dostał i dostawał, chocia po żenie albo z wysługi, albo za kupnem, darowanym obyczajem, zamianą i ktorymkolwiek nabyciem wedla zwycząju i prawa pospolitego, te wszystkie statuta aby żadnej mocy nie miały jako prawu, sprawiedliwości i też spolnej braterskiej miłości i uniej a zjednoczeniu spolnemu przeciwne, ale aby wolne zawżdy beło tak Polakowi w Litwie jako Litwinowi w Polsce każdym słusznym obyczajem dostawać imienia i dzierżeć je wedle prawa, w ktorym leży owo imienie.
15. А со się tycze inszych artykułow przywileju Aleksandra krola, ktore jeszcze nie są na warszawskim sejmie deklaracją Krola Jego Mości ani spolną zgodą deklarowane, ale na ten teraźniejszy spolny lubelski z warszawskiego sejmu odkładem spolnym zawisły, te wszytki, jako są w przywilejach i spisaniu spolnem, a ostatecznie w Aleksandrowym przywileju i tu w Lublinie od Krola Jego Mości, poprzod w tej sprawie uniej danem opisane, w mocy zupełnej na czasy wieczne zostawać mają. A wszakże ku objaśnieniu lepszemu to przykladając, iż przy tytule Wielkie Księstwo Litewskie i dostojeństwach i urzędziech wszystkich i zacności stanow wedla opisania przywileju krola Aleksandra cale a nienaruszenie zostać ma, gdyż to zjednoczenia i społeczności tej roztargnienia i rozdziału nie czyni.
16. Sejmow, innych żadnych osobnych stanom koronnym i litewskim od tego czasu Krol Jego Mość składać nie będzie, jedno zawżdy spolne sejmy temu obojemu narodowi jako ciału jednemu w Polsce składać będzie, gdzie się Jego Krolewskiej Mości i radam koronnym i litewskim najsłuszniej zdać będzie.
17. Dygnitarstw i urzędow, jeśli ktore wakują albo wakować w Wielkim Księstwie Litewskim na potym będą, Krol Jego Mość nie ma dać nikomu, żeby pirwej Jego Krolewskiej Mości i potomkom jego, krolom polskim koronowanym i temu nierozdzielnemu ciału, Koronie Polskiej, przysięgę uczynieł.
18. Opatrujemy też dostatecznie i warujemy stany i osoby Wielkiego Księstwa Litewskiego, aby egzekucja ich samych i potomkow ich nietelko wedle statutu krola Aleksandra, ale ani wedla żadnych przywilejow, listow, konstytucjej i uchwał sejmowych w Koronie Polskiej uczynionych, danych, i uchwalonych jakichkolwiek przeszłych około dobr stołu Jego Krolewskiej Mości w Wielkim Księstwie Litewskim od wszech przodkow Jego Krolewskiej Mości i od Jego Krolewskiej Mości samego od zaczęcia uniej w Wielkim Księstwie Litewskim komużkolwiek rozdanych, żadnego stanu nie doległa, ale wszytki prawa, przywileje od wszech przodkow Jego Krolewskiej Mości i od Jego Krolewskiej Mości samego od zaczęcia uniej Wielkiemu Księstwu Litewskiemu, narodom litewskiem, ruskiem, żmodzkiem i innem narodom i obywatelom Wielkiego Księstwa Litewskiego, i też ziemiam, powiatom, familiam i osobam do tych czasow dane, całe, zupełne i niwczym nienaruszone zostały. Także wieczności, feuda albo lenna, frymarki, zamiany, dożywocia, zastawy wszelakie, na sejmie i bez sejmow uczynione wedla każdego przywileju wiecznemi czasy dzierżane być mają, nie przywodząc ich w żadną wątpliwość ktorymkolwiek obyczajem albo wykładem. Także też nadanie na dygnitarstwa, urzędy, ktore zdawna i właśnie na nie należały, zastawy i summy wszelakie w zupełnem prawie swym zostawione być mają, nie będąc powinni żadnej części dochodow zwykłych swych jakiemkolwiek obyczajem nazwanych, gdzie indziej i na со inego nad teraźniejsze dzierżenie i przywileje albo listy swe do tego czasu odzierżane okrom pożytku swego obracać. A ktoby z przodkow swych, nie mając listow, со grontow i każdej possesjej jakimkolwiek imieniem nazwanych trzymał, pożywał, takowy tę takową swoję własność i bez listow, jako i za listy, ma wiecznie trzymać wedla statutu litewskiego starego i nowego i zwyczajow dawnych. Jakoż panowie rady i wszytki rady i posłowie wszystkich ziem tym terażniejszym postanowieniem zamykają sobie i potomkom swym moc stanowienia i wznawiania jakomkolwiek kształtem, takież wspominania i wszelakiego wynalazku wzniesienia egzekucjej na wysługi i insze majętności przeszłe. A iż już od tego czasu rozdawanie dobr stołu w Wielkim Księstwie Litewskim ustać ma, wszakoż imiona, ktorebykolwiek z domow książęcych i szlachecskich i pańskich ku stołowi Jego Krolewskiej Mości potym przypadać będą, te takowe imiona Jego Krolewska Mość wedla wolej i łaski swej krolewskiej rozdawać ma tak polskiego jako i litewskiego szlachecskiego narodu ludziom, aby się tym służba ziemska wojenna nie zmniejszała. Takież w rekuperacjej od nieprzyjaciela moskiewskiego zamkow, imion, possesjej i dobr wszelakich będzie powinien Jego Krolewska Mość tym wracać, czyje to ojczyzny i possesje przedtym beły przed osiągnieniem od nieprzyjaciela. A jeśliby na to miejsce dano komu со, to się do stołu Krola Jego Mości wracać będzie.
19. Ktore wszytki artykuły my prataci i panowie rada, posłowie ziemscy i inne wszystkie stany Korony Polskiej znając być chwalebne, potrzebne i obojemu temu narodowi, tak Koronie Polskiej jako Wielkiemu Księstwu Litewskiemu, jako już jednej spolnej a nierozdzielnej Rzeczypospolitej pożyteczne a [z] spolnego naszego z stany Wielkiego Księstwa Litewskiego zezwolenia w ten list na ten kształt spisane, radzi i z dobrą wolą i z dobrą bracką chucią i miłością tak prałatom, panom radam, posłom ziemskiem, jako i innem wszystkiem stanom i osobam litewskim, tym listem naszym na wieczne czasy z strony naszej przyznawamy i one pieczęciami, przysięgami, poczciwościami swemi i potomstwa swego wszelakiego warujemy, utwierdzamy i umacniamy warunkiem, utwierdzeniem i umocnieniem takiem, jakie nam nawiętsze i namocniejsze bądź z osob, bądź z miejsc i urzędow naszych, tak osobliwem jako i pospolitem obyczajem należy, ślubując i obiecując przed Panem Bogiem dobrem, uczciwem, szlachecskiem i krześciańskiem słowem naszym, iż to wszystko со się tu napisało, znać, trzymać i dzierżeć, wypełniać, sami i z potomki swemi na wieczne czasy będziemy bez fortelow wszelakich, nie przywodząc niczego z tych rzeczy na wieki w żadną wątpliwość ani odmianę, nie odstrzelając się też w niwczem od tej jedności, w ktorąśmy się z narodem tego sławnego Wielkiego Księstwa Litewskiego związali, wedla opisania tego to listu naszego i artykułow w tym liście związałych i objaśnionych wiecznemi i wiekuistemi czasy, jaki też nam panowie litewscy dali. Ktore spolne nasze spisy Krol Jego Mość przerzeczony jako pan nasz zwierzchny władzą swą krolewską konfirmować nam raczył. A jeśliby ktora strona przy wilejow i spisow о spolności uczynionych między temi narody tak nam, jako sobie trzymać nie chciała, albo jeden z osobna trzymać nie chciał, przeciw takiej stronie i każdemu z osobna jako przeciwko nieprzyjacielowi naszemu i narodow spolnych powstać z potomkami naszemi przy panie naszym krolu polskiem będziemy powinni. Co wszystko czynić i wypełnić, mocnie dzierżeć w skutku wszystkim zawżdy pod naszą przysięgą siebie i potomki nasze obowięzujemy.
A ku lepszemu świadectwu rzeczy wyżej opisanych i wiecznej pamięci my przerzeczeni pralaci, panowie rada tak duchowna, jako świecska koronna, ktemu posłowie ziemscy na tym walnym i spolnym sejmie lubelskiem będący, zawiesiliśmy na ten list pieczęci nasze.
Pisan i dan na tymże sejmie spolnym lubelskiem dnia pierwszego, miesiąca lipca, roku Pańskiego tysiącznego pięćsetnego sześćdziesiętego dziewiątego.
© Валерый Пазднякоў, 2014
Надрукавать Надрукаваць без ілюстрацыйДадаць меркаванне
