Артыкулы: літва дваровая

літва дваровая — служылая праслойка ў Маскоўскай дзяржаве ў 16 ст., якая склалася з выхадцаў з ВКЛ.

Пачала фармiравацца ў ходзе войнаў канца 15—пач. 16 ст., калi значная колькасць шляхты трапляла ў палон цi добраахвотна пераходзiла на бок Маскоўскай дзяржавы. Шмат палонных было захоплена ў бiтве на Вядрошы 1500. У вынiку падаўлення Глiнскiх мяцяжу 1508 у Маскву выехалi iх прыхiльнiкi. Пасля здачы Маскоўскай дзяржаве Смаленска ў 1514 большая частка яго залогi прыняла маскоўскае падданства. Як правiла, Л.д. не давяралi службу на зах. рубяжах Маскоўскай дзяржавы i выкарыстоўвалi яе ў ваен. дзеяннях на Пд i У. «Огненные стрельцы» з ВКЛ вызначылiся ў 1505 пры абароне Нiжняга Ноўгарада ад татараў, у 1524 Л.д., якой камандаваў М.Ю.Захар’iн, вызначылася ў паходзе на Казань. У т.зв. «Дваровым сшытку» 1550-х г. адзначана наяўнасць кампактнага кантынгенту Л.д. у Яраслаўлi, Растове, Раманаве, Мураме, Мажайску, Серпухаве, Кастраме i iнш. Найб. уплывам Л.д. карысталася ў перыяд рэгенцтва А.Глiнскай (1533—38), але ў часы праўлення Iвана IV Грознага ў значнай ступенi падверглася рэпрэсiям i як асобная карпарацыя перастала iснаваць.

Лiтаратура:

Тысячная книга 1550 г. и Дворовая тетрадь 50-х гг. XVI в. М.; Л., 1950;

Зимин А.А. Россия на пороге нового времени: (Очерки полит. истории России первой трети XVI в.). М., 1972.

© Алесь Белы, 2006