Артыкулы: Інтэрнет-рэсурсы па гісторыі ВКЛ

Інтэрнет-рэсурсыпа гісторыі ВКЛ.

Сайты навуковых устаноў, даследчыцкіх, грамадскіх арганізацый. Найбольш шырока ў сеціве прадстаўлены Інстытут гісторыі Літвы (http://www.istorija.lt). На яго сайце змешчаны навіны, каталог і апісанне рукапісных фондаў бібліятэкі інстытута; рэзюме і спісы навуковых публікацый супрацоўнікаў вядучых аддзелаў, у т.л. аддзелаў археаграфіі і гісторыі ВКЛ; анатацыі навуковых выданняў: манаграфій, зборнікаў артыкулаў, археаграфічных публікацый, у т.л. серыі «Літоўская Метрыка» («Lietuvos Metrika»); анатацыі і змест часопісаў і выданняў з працягам «Літоўскія гістарычныя штудыі» («Lithuanian Historical Studies»), «Штогоднік гісторыі Літвы» («Lietuvos istorijos metraštis»), «Этналогія Літвы» («Lietuvos Etnologija»), «Археалогія Літвы» («Lietuvos Archeologija») і інш.; электронная версія часопіса «Навіны Літоўскай Метрыкі» («Новости Литовской Метрики») на літоўскай і рускай мовах; праграмы навуковых даследаванняў і выдання гіст. крыніц.

На сайтах «Акадэмічнай сеткі даследчыкаў Вялікага княства Літоўскага» (http://civiceducationproject.org/legacy/projects/grandduchy/index.html; http://www.vklonline.com) змешчана гісторыя арганізацыі, спіс удзельнікаў, планы і мэты працы па «стварэнні ўмоваў для прафесійнага развіцця, супрацоўніцтва і інфармацыйнага абмену паміж беларускімі, латвійскімі, літоўскімі, польскімі, рускімі, украінскімі і іншымі навукоўцамі, якія даследуюць гісторыю Вялікага княства Літоўскага». Абодва сайты (англамоўны і беларускамоўны) малаінфарматыўныя і не абнаўляюцца з 2003.

Праект «Рэфармацыя ў Беларусі» (http://belreform.org) быў прымеркаваны да 450-годдзя з пачатку шырокага распаўсюджвання ў Беларусі рэфармацыйных ідэяў (2003). На сайце змешчаны дакументы нац. грамадскага аргкамітэта па святкаванні гэтай гадавіны, вял. падборка манаграфій, артыкулаў, гіст. крыніц па гісторыі пратэстанцкіх абшчын ВКЛ, біяграфіі К.М.Дарагастайскага, С.Рысінскага, Б.Радзівіла і інш. дзеячаў, творы С.Буднага, А.Волана, Л.Сапегі, В.Цяпінскага, у тым ліку электроннае факсіміле часткі «Катэхізіса» Буднага (Нясвіж, 1562).

Вялікае значэнне для папулярызацыі гісторыі ВКЛ сярод моладзі мае дзейнасць рыцарскіх і ваенна-гістарычных клубаў. Варта вылучыць сайты клубаў «Alter Ego» (http://alterego.tut.by), «Княжы гуф» (http://www.bel-knight.com), «Дзікае паляванне» (http://www.wild-hunt.narod.ru). На іх змешчаны абвесткі і рэпартажы з рыцарскіх турніраў, фестываляў, канцэртаў сярэдневяковай музыкі, матэрыялы па ваенна-гістарычнай рэканструкцыі, артыкулы па гісторыі ВКЛ, працуюць форумы.

Персанальныя сайты. Старэйшы беларускі веб-праект па гісторыі ВКЛ — раздзел «Гісторыя Беларусі» у складзе партала «Віртуальны гід па Беларусі» (http://www.belarusguide.com). Праект створаны групай бел. навукоўцаў і студэнтаў, большасць з якіх на той час пражывала ў Германіі, ЗША і Швейцарыі. Раздзелы па гісторыі і бел. гіст. спадчыне распрацаваны студэнтам Заарландскага ун-та (ФРГ) А.Серкам у 1994—98. У беларуска- і англамоўных версіях сайта змешчаны: электронная версія кнігі «100 пытанняў і адказаў з гісторыі Беларусі», артыкул С.Дубаўца і Г.Сагановіча «Старажытная Літва і сучасная Летува», «Сьпевы пра даўніх ліцьвінаў да 1434 года» Я.Чачота, нататкі па гісторыі Беларусі Я.Рэшатава, інфармацыя пра Метрыку і Статуты ВКЛ. Папулярызуецца канцэпцыя ўзнікнення ВКЛ, распрацаваная М.Ермаловічам. Рэсурс утрымлівае шэраг гіст. карт, спасылкі на электронныя версіі часопіса «Беларускі гістарычны агляд», кніг Ермаловіча, У.Арлова, Сагановіча і інш.

Першая версія сайта Т.Баранаўскаса «История.нет» (http://istorija.net) пачала працаваць у пачатку 2000-х г. Змешчана падборка артыкулаў, матэрыялаў і дакументаў па гісторыі сярэдневяковай Літвы; нямецкамоўны рэсурс па гісторыі прускай правінцыі Малая Літва (Kleinlitauen); гіст. каляндар; аўтарская публіцыстыка на гіст. тэмы; невял. колькасць старажытных тэкстаў на літоўскай мове; каталог тэматычных веб-сайтаў. Працуе форум на літоўскай, рус. і англійскай мовах, дзе абмяркоўваюцца з літоўскацэнтрычных пазіцый пытанні гісторыі ВКЛ.

У процівагу рэсурсу Баранаўскаса ў 2004—05 стыхійна ўзнік шэраг бел. прыватных сайтаў, на форумах якіх пераважная большасць наведвальнікаў і мадэратараў падтрымлівае беларускацэнтрычную мадэль гісторыі ВКЛ. Сярод іх самым папулярным у 2006—07 быў сайт «Гісторыя Беларусі — Гісторыя Вялікай Літвы» (http://probelarus.ru). Найбольш вострыя спрэчкі паміж бел. і літоўскімі наведвальнікамі гэтага і інш. форумаў разгараюцца вакол такіх пытанняў, як роля балтаў у этнагенезе беларусаў, межы гіст. Літвы, характар далучэння зах.-рус. зямель да ВКЛ, статус славянскай пісьмовай і гутаркавай мовы ў ВКЛ і яе дачыненне да сучаснай бел. мовы, міжэтнічныя адносіны і этнічная прыналежнасць паліт. эліты ВКЛ, праблематыка, звязаная з «беларускай Вільняй». Дыскусіі, незаўсёды карэктныя і навукова абгрунтаваныя, тым не менш даюць цікавы матэрыял для вывучэння ўплываў гістарыяграфіі ВКЛ на паліт., сацыяльныя, этнічна-канфесіянальныя і гісторыка-культурныя ўяўленні сучаснага грамадства Беларусі і Літвы.

Сайт А.Ліцкевіча «Гісторыя Беларусі IX—XVIII стагоддзяў. Першакрыніцы» (http://starbel.narod.ru) узнік у 2002. Змешчаны: транскрыпцыя Статута ВКЛ 1588 паводле факсімільнага выдання 1989 (2002—03); электронны каталог кніг Метрыкі ВКЛ на аснове каталогаў С.Л.Пташыцкага, П.К.Грымстэд і інш., дапоўнены бібліяграфічнымі звесткамі (2004—06); бібліяграфія і каталог электронных кніг і рукапісаў па гісторыі ВКЛ 13—16 ст. (2006—08, рэгулярна папаўняецца); зводны каталог пісьмовых крыніц па гісторыі Беларусі да 1600 (дэма-версія 2006); падборка наратыўных і дакументальных крыніц, а таксама помнікаў стараж.-рус. і старабел. літаратуры паводле выданняў 18—20 ст. (хронікі Пятра з Дусбурга, Германа з Вартберга, Віганда з Марбурга, вытрымкі з Дубніцкай хронікі, бел.-літоўскія летапісы, дакументы па гісторыі польска-літоўскай уніі; «Слова пра паход Ігара», жыціі Ефрасінні Полацкай, Кірылы Тураўскага, акафісты Францыска Скарыны, «Аповесць пра трох каралёў», «Аповесць пра Баву», «Аповесць пра Трышчана», «Гісторыя пра Атылу», вершы, дыярыушы Фёдара Еўлашоўскага, Афанасія Філіповіча, казанні Лявонція Карповіча, узоры дзелавога пісьменства і г.д.); каталог спасылак на тэматычныя веб-сайты.

Сайт В.Л.Насевіча (http://vn.belinter.net) адкрыўся ў 2003. Змешчаны электронныя версіі аўтарскіх манаграфій, артыкулаў і лічбавых карт па тэмах: ВКЛ, этнічная гісторыя беларусаў; краязнаўства, гіст. нарысы для кніг серыі «Памяць»; працы па мадэляванні гісторыка-дэмаграфічных працэсаў і мікрагісторыі; лічбавыя дакументы і электронныя архівы.

Сайт А.В.Белага (http://autary.iig.pl/bely/index.htm) створаны ў 2003—04. Змешчана электронная версія манаграфіі «Хроніка Белай Русі: Нарыс гісторыі адной геаграфічнай назвы», матэрыялы па картаграфіі, аўтарскія артыкулы па сярэдневяковай іканаграфіі, кулінарыі.

Электронныя бібліятэкі. Актыўнае развіццё веб-бібліятэк, якія ўтрымліваюць электронныя кнігі і артыкулы па гісторыі ВКЛ, пачалося ў 2004—05. Ва Усх. Еўропе буйнейшыя з іх — рас. прыватная бібліятэка «Восточная литература» (http://vostlit.info), украінскі «Ізборник» (http://litopys.org.ua), беларускі «Камунікат» (http://kamunikat.org). У «Ізборнику» размешчаны творы М.С.Грушэўскага, у т.л. шматтомная «Гісторыя Украіны-Русі», падборка стараж.-рус., бел.-літоўскіх, укр. летапісаў і хронік, матэрыялы па гісторыі старажытнай укр. мовы і літаратуры. «Камунікат» мае вял. электронную падшыўку бел. часопісаў, сярод якіх «Беларускі гістарычны агляд», «Герольд Litherland», «Białoruskiе Zeszyty Historycznе». У Польшчы развіваецца сетка веб-бібліятэк на праграмнай платформе dLibra. З іх ліку найбольш значнымі сховішчамі літуанікі 16—20 ст. з’яўляюцца: «Cyfrowa biblioteka narodowa «Polona» (CBNP; http://www.polona.pl), «e-Biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego» (EBUW; http://ebuw.uw.edu.pl), «Kujawsko-pomorska biblioteka cyfrowa» (KPBC; http://kpbc.umk.pl), «Podlaska biblioteka cyfrowa» (PBC; http://pbc.biaman.pl), «Śląska biblioteka cyfrowa» (SBC; http://www.sbc.org.pl), «Wielkopolska biblioteka cyfrowa» (WBC; http://www.wbc.poznan.pl). Яны выкарыстоўваюць графічныя фарматы DJVU, PDF, JPG. З інш. польскіх веб-бібліятэк важнейшыя — «Domena internetowych repozytoriów wiedzy» (DIRW; http://dir.icm.edu.pl) і «Polska biblioteka Internetowa» (PBI; http://www.pbi.edu.pl). Некаторыя рэдкія кнігі выстаўлены ў нямецкай «Digitale Bibliothek — Münchener Digitalisierungszentrum» (DBMD; http://mdz10.bib-bvb.de). Амерыканская веб-бібліятэка, якую развівае кампанія «Google» (Google Print; http://books.google.com), прадстаўляе вольны доступ да вял. колькасці кніг, выпушчаных да 1860-х г. Чатыры тамы з серыі «Поўны збор рускіх летапісаў» размешчаны на рас. сайце «Рукописные памятники Древней Руси» (РПДР; http://www.lrc-lib.ru).

Усяго ў Інтэрнеце ў графічных фарматах даступны больш за 1 тыс. рэдкіх археаграфічных выданняў, гіст. даследаванняў, старадрукаў, якія тычацца гісторыі ВКЛ (гл. каталог электронных кніг для перыяду 13—16 ст. па адрасе: http://starbel.narod.ru/el/a.htm). Сярод іх (у дужках пасля назваў кніг пастаўлены абрэвіятуры веб-бібліятэк):

Acta historica res gestas Poloniae illustrantia ab anno 1507 usque ad annum 1795. T. 11. Sprawy wojenne króla Stefana Batorego. Dyaryusze, relacye, listy i acta z lat 1575—1586 / Zebrał i wydał X. Ignacy Polkowski. Kraków, 1886 (PBC).

Acta Patriarchatus Constantinopolitani, MCCCXV—MCCCCII, e codicibus manuscriptis Bibliothecae Palatinae Vindobonensis. T. 1—2 (Anemi. The Digital Library of Modern Greek Studies: http://anemi.lib.uoc.gr/metadata/8/f/7/metadata-01-0001342.tkl).

Acta Tomiciana. T. 1—13. Poznań, 1852—1915 (WBC).

Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego. Wydane staraniem Galicyjskiego Wydziału Krajowego. Lwów. T. 1—24 (WBC).

Akta unji Polski z Litwą. 1385—1791. Kraków, 1932 (PBC).

Albertrandi J. Dwadzieścia sześć lat panowania Władysława Jagiełły, króla polskiego / Wyd. E.Raczyński. Wrocław, 1845 (PBI, CBNP).

Annales Stanislai Orichovii Okszii. 1611 (PBI); 1854 (WBC, CBNP).

Archiv für die Geschichte Liv-, Esth- und Curlands. Bd. 1—8 (Google Print).

Archiwum do dziejów literatury i oświaty w Polsce. Ser. 1. T. 1—15 (WBC).

Archiwum Komisji Prawniczej. T. 1—11 (DIRW).

Ateneum Wileńskie. 1923—39 (Cyfrowa kolekcja czasopism polskich: http://buwcd.buw.uw.edu.pl/e_zbiory/ckcp/ateneum_wilenskie/atwil/start.htm, PNG).

Baczko L. Geschichte Preussens. Bd. 1, 3, 5. Königsberg, 1792—98 (Google Print).

Baliński M. Historya miasta Wilna. T. 1—2. Wilno, 1836 (CBNP, KPBC).

Baliński M. Pamiętniki o królowej Barbarze, żonie Zygmunta Augusta. T. 1—2. Warszawa, 1837—40 (CBNP).

Baliński M., Lipiński T. Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym opisana. T. 1—3. Warszawa, 1844—46 (Google Print, CBNP).

Bandtkie J.S. Historya drukarń w Krolestwie Polskiem i Wielkiem Xięstwie Litewskiem jako i w kraiach zagranicznych, w których polskie dzieła wychodziły. T. 1—3. Kraków, 1826 (CBNP).

Biblioteka starożytna pisarzy polskich / Zebr. K.W.Wójcicki. T. 1—6 (Google Print).

Bielski J. Dalszy ciąg Kroniki Polskiej, zawierającej dzieje od 1587 do 1598 r. / Wyd. F.M.Sobieszczański. Warszawa, 1851 (CBNP).

Bielski M. Kronika Polska. T. 1—3. Sanok, 1856 (Google Print).

Bielski M. Kronika wszystkiego świata. Kraków, 1564 (WBC).

Boberska F. Zygmunt August i czasy jego w Polsce. Lwów, 1884 (CBNP).

Boniecki A. Herbarz Polski. Cz. 1. Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. T. 1—2. Warszawa, 1899—1900 (EBUW).

Boniecki A. Poczet rodów w Wielkiem Księstwie Litewskiem w XV i XVI wieku. Warszawa, 1887 (EBUW).

Broel-Plater W.S. Zbiór pamiętników do dziejów polskich. T. 1—4. Warszawa, 1858 (PBC).

Bulle, brevia, listy okolne papieskie, tudzież kongregacyi, dekreta, obrządkowi Greckiemu Ziednoczonemu służące: z różnych xiążek, tudzież bullaryuszu Benedykta XIV zebrane. Supraśl, 1799 (PBC).

Bużeński S. Żywoty arcybiskupów gnieźnieńskich, prymasow Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego, od Wilibalda do Andrzeja Olszowskiego włącznie / Przełoż. z łac. M.Bohusz-Szyszko. T. 1—5. Wilno, 1860 (PBI, CBNP).

Caro J. Das Interregnum Polens im Jahre 1587 und die Parteikämpfe der Häuser Zborowski und Zamojski. Gotha, 1861 (Google Print).

Caro J. Geschichte Polens. Bd. 2. Gotha, 1863 (Google Print).

Chłędowski K. Królowa Bona: Obrazy czasu i ludzi. T. 1—2. Warszawa, 1876 (WBC).

Chronicon Dubnicense / Rec. M.Florianus. Quinque-Ecclesiis, 1884 (KlimoTheka: http://kt.lib.pte.hu/cgi-bin/kt.cgi?konyvtar/kt06030304/index.html).

Ciampi S. Rerum Polonicarum ab excessu Stephani regis ad Maximiliani Austriaci captivitatem liber singularis. Florentiae, 1827 (Google Print).

Codex diplomaticus Lithuaniae, e codicibus manuscriptis, in archivo secreto Regiomontano asservatis / Edidit E.Raczyński. Vratislaviae, 1845 (Гісторыя Беларусі IX—XVIII стагоддзяў. Першакрыніцы: http://starbel.narod.ru/2dp.htm, Google Print).

Codex diplomaticus Poloniae. T. 1—4. Warszawa, 1847—58 (EBUW).

Codex diplomaticus Prussicus. Bd. 1—6 (KPBC).

Constitucie, statuta y przywileie, na walnych seymiech Koronnych od roku 1550 do roku 1637 uchwalone. Kraków, 1637 (WBC).

Curieuser Geschichts-Calender darinnen die merckwürdigsten Geschichte des Königreichs Polen und Gross-Hertzogthumbs Litthauen von Anno 1500 biss 1697 denen Jahren, Monaten und Tagen nach, auff besondere neue art allen Liebhabern der Historien zu Nutz in beliebter kürtze vorgestellet werden. Leipzig, 1697 (WBC).

Cuspinianus J. Congressvs Ac Celeberrimi Conventvs Caesaris Max. Et Trivm Regvm Hvngariae, Boemiae, Et Poloniae, In Vienna Panoniae, mense Ivlio, Anno M. D. XV. facti, breuis ac uerissima descriptio. [Wien], 1515 (DBMD: http://mdz10.bib-bvb.de/~db/bsb00002956/images/index.html, Magyar Elektronikus Könyvtár: http://mek.oszk.hu/03500/03538).

Czacki T. O litewskich i polskich prawach, o ich duchu, źródłach, związku i o rzeczach zawartych w pierwszem Statucie dla Litwy 1529 roku wydanem. T. 1. Warszawa, 1800 (PBC).

Czarniecki K.Ł. Herbarz polski podług Niesieckiego, treściwie ułożony i wypisami z późniejszych autorów, z różnych akt grodzkich i ziemskich, z ksiąg i akt kościelnych oraz z dokumentów familijnych powiększony i wydany. T. 1—2. Gniezno, 1875—82 (PBC).

Daniłowicz I. Latopisiec Litwy i Kronika Ruska: z rękopisu sławiańskiego przepisane, wypisami z wremennika sofiyskiego pomnożone, przypisami i objaśnieniami dla czytelników polskich potrzebnemi opatrzone. Wilno, 1827 (PBC).

Daniłowicz I. Skarbiec diplomatów papiezkich, cesarskich, krolewskich, książęcych. T. 1—2. Wilno, 1860—62 (PBC).

David L. Preussische Chronik. Bd. 1—8. Königsberg, 1812—17 (KPBC).

Decius I.L. De vetustatibus Polonorum liber I. De Jagellonum familia liber II. De Sigismundi regis temporibus liber III. Cracoviae, 1521 (WBC).

Die Schlacht von dem Kunig von Poln und mit dem Moscowiter. S.l., [1514] (DBMD: http://mdz1.bib-bvb.de/~db/bsb00002660/images/index.html).

Długosz J. Dziejów Polskich ksiąg dwanaście / Przekład K.Mecherzyńskiego. T. 1—5. Kraków, 1867—70 (CBNP).

Długosz J. Insignia seu Clenodia Regis et Regni Poloniae / Wyd. Z.Celichowski. Poznań, 1885 (WBC).

Dogiel M. Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae. T. 1, cz. 1—2. Vilnae, 1758 (WBC). T. 4. 1764 (SBC).T. 5. 1759 (WBC).

Dorohostajski K. Hippika, to jest księga o koniach, potrzebna i krotochwilna młodości zabawa. Kraków, 1861 (Google Print).

Duchiewicz W. Witold w. ks. Litewski: w 500-letnią rocznicę śmierci 1430—1930. Jarosław, 1932 (PBC).

Ehrenberg H. Italienische Beiträge zur Geschichte der Provinz Ostpreussen. Königsberg, 1895 (KPBC).

Exemplar pacis perpetvae vervm ac originali suo concordans inter reges Regnemque Poloniae, eiusdemque principes tam Ecclesiasticos, quam Seculares, aliosque status ex vna, et magnum magistrum Prussie necnon magistros Alemaniae, Italiae et Liuoniae Theutonici ordinis... ex altera partibus... anno... 1436 erectae ac initae plus quam ducentis sigillis munitae ac roboratae. Augustae, 1548 (DBMD: http://mdz10.bib-bvb.de/~db/bsb00005728/images/index.html).

Finkel L. Marcin Kromer—historyk polski XVI wieku: Rozbiór krytyczny. Kraków, 1883 (PBI).

Finkel L., Sawczyński H. Bibliografia historyi polskiej. Cz. 1—3. Kraków, 1891—1906 (SBC).

Giermański S. Summariusz kleynotow, abo herbow państwa y rycerstwa Korony Polskiey y W. X. Litew. z roznych authorow: a mianowicie z Bielskiego, z Paprockiego y scriptow S. S. Jagodyńskiego zebrany, a dla snadnieyszego nalezienia czytelnikowi wedle obiecadła sporządzony y wydany. [Kraków, 1881](PBC).

Giżycki J.M.A. Wiadomości o dominikanach prowincyi litewskiej. Cz. 1—2. Kraków, 1917—23 (PBC).

Gliczner E. Chronicon regum Poloniae, una cum origine gentis Regnique Polonici, prowinciarum, districtuum... P. 1—2. Thorunii, 1597 (WBC).

Gołębiowski Ł. Panowanie Władysława III. Warszawa, 1846 (WBC).

Górnicki Ł. Dzieje w Koronie Polskiej od r. 1538 do r. 1572. Warszawa, 1754 (PBC); Sanok, 1855 (CBNP).

Grunau S. Preussische Chronik. Bd. 1—3. Leipzig, 1876—96 (KPBC).

Gwagnin A. Sarmatiae Europeae descriptio. Spirae, 1581 (Fondos digitalizados de la Universidad de Sevilla: http://fondosdigitales.us.es/books/digitalbook_view?oid_page=293956).

Henning S. Lifflendische Churlendische Chronica von 1554 bis 1590 / Von T.Kallmeyer. Riga, 1857 (Google Print).

Herbarz Ignacego Kapicy Milewskiego (dopełnienie Niesieckiego): wydanie z rękopisu / Wyd. Z.Gloger. Kraków, 1870 (WBC).

Herburt J. Chronica sive Historiae Polonicae... descriptio. Basel, 1571 (WBC).

Herburt J. Statuta Regni Poloniae in ordinem alphabeti digesta. Samoscii, 1597 (WBC).

Hildebrand H. Die Chronik Heinrichs von Lettland. Dorpat, 1867 (DSpace at Tartu University Library: http://dspace.utlib.ee/dspace/handle/10062/89).

Historia rerum in Polonia gestarum anno M.DC.XX recens in Academia Cracouiensi, annuatim ad serae tantum posteritatis memoriam, scribi instituta, nunc tamen... in lucem edita avthore... Joanne Jnnocentio Petricio. Cracoviae, [1622?] (CBNP).

Historiae Ruthenicae scriptores exteri saeculi XVI / Coll. A. de Starczewski. T. 1. Berolini et Petropoli, 1842 (Google Print).

Historia Societatis Jesu. Partes 1—5. Romae, 1615—1710 (CAMENA—Corpus Automatum Multiplex Electorum Neolatinitatis Auctorum. Abteilung «Historica & Politica»: http://www.uni-mannheim.de/mateo/camenahist/autoren/hsj_hist.html).

Inventarium omnium et singulorum privilegiorum, litterarum, diplomatum, scripturarum et monumentorum, quacunque in archivo regni in arce Cracoviensi per commissarios a sacra regia majestate et republica ad revidendum et connotandum omnes scripturas in eodem archivo existentes deputatos confectum anno domini 1682 / [Ed. E.Rykaczewski]. Paryż etc., 1862 (Google Print).

Jabłonowski A. Piśma. T. 1—7. Warszawa, 1910—13 (PBI).

Jabłonowski J.A. Dwanascie wodzów polskich... Lwów, 1754 (PBI).

Jablonski D.E. Jura et libertates dissidentium in religione christiana in Regno Poloniae et M.D.Lithuaniae ex legibus Regni et aliis monumentis authenticis excerpta et nunc auctius edita. [S.l.], 1708 (DBMD: http://mdz10.bib-bvb.de/~db/bsb00009740/images/index.html).

Jagiellonki polskie w XVI wieku: Obrazy rodziny i dworu Zygmunta I i Zygmunta Augusta królów polskich. T. 1—6. Kraków, 1868—78 (WBC).

Janowski J.N. Książęta Czartoryscy: krótki rys historyczny. Poznań, 1873 (CBNP).

Januszowski J. Statuta Prawa y Constitucie Koronne łacinskie y Polskie z Statutow Łaskiego y Herborta y z Constituciy Koronnych zebrane, y na kśiąg dziesięcioro, na części, tytuły, prawa y paragraphy... spisane. Kraków, 1600 (PBI).

Jaroszewicz J. Obraz Litwy pod względem jej cywilizacji, od czasów najdawniejszych do końca wieku XVIII. Cz. 1—3. Wilno, 1844—45 (PBI).

Jolli J.G. Histoire de Pologne et du Grand Duché de Lituanie. Amsterdam, 1698 (WBC).

Jucewicz L.A. Litwa pod względem starożytnych zabytków, obyczajów i zwyczajów skreślona. Wilno, 1846 (PBI, Google Print).

Jus Polonicum codicibus veteribus manuscriptis et editionibus quibusque collatis / Ed. J.V.Bandtkie. Varsaviae, 1831 (Google Print, EBUW).

Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wileńskiej. T. 1. 1387—1507 / Oprac. J.N.Fijałek, W.Semkowicz. Kraków, 1932—48 (KPBC).

Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski. T. 1—11 (WBC).

Konopczyński W. Chronologia sejmów polskich 1493—1793. Kraków, 1948 (WBC).

Kossakowski S.K. Monografie historyczno-genealogiczne niektórych rodzin polskich. T. 1. Warszawa, 1859 (Google Print).

Krasicki C. De societatis Jesu in Polonia primordiis: Comentatio historica. Berolini, 1861 (Google Print).

Krasiński J. Polska czyli opisanie topograficzno-polityczne Polski w wieku XVI oraz materyały do panowania Henryka Walezyusza. Warszawa, 1852 (WBC).

Kraszewski J.I. Podróże i poselstwa polskie do Turcji a mianowicie: Podróż E.Otwinowskiego 1557, Jędrzeja Tarnowskiego komornika j. k. m. 1569, i poselstwo Piotra Zborowskiego 1568. Kraków, 1860 (WBC).

Kraszewski J.I. Pomniki do historij obyczajów w Polsce z XVI i XVII wieku wydane z rządkich druków. Warszawa, 1843 (Google Print).

Kraszewski J.I. Wilno: od początków jego do roku 1750. T. 1—4. Wilno, 1840—42 (KPBC).

Kraushar A. Sprawy krzyżackie w Polsce, według dyplomatów archiwalnych: 1226—1421. Warszawa, 1911 (KPBC).

Kromer M. Kronika Polska / Przełoż. M.Błażowski. Sanok, 1857 (Google Print).

Kronika Jana z Czarnkowa / Przełoż. z łac. J.Żerbiłło. Warszawa, 1905 (PBI).

Kryczyński S. Tatarzy litewscy: próba monografii historyczno-etnograficznej. Warszawa, 1938 (PBC).

Księga Batoriańska: zbiór dokumentów ku uczczeniu 350-letniej rocznicy zgonu Króla Stefana Batorego wydany na 20-lecie wskrzeszenia Wszechnicy Wileńskiej / Wyd. R.Mienicki. Wilno, 1939 (KPBC).

Księga pamiątkowa Koła Historyków Słuchaczy Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, 1923—1933. Wilno, 1933 (KPBC).

Księga pamiątkowa ku uczczeniu czterechsetnej rocznicy wydania pierwszego statutu litewskiego / Pod red. S.Ehrenkreutza. Wilno, 1935 (PBC).

Księga pamiątkowa ku uczczeniu CCCL rocznicy założenia i X wskrzeszenia Uniwersytetu Wileńskiego. T. 1. Z dziejów dawnego Uniwersytetu. Wilno, 1929 (KPBC).

Kurczewski J. Biskupstwo wileńskie od jego założenia do dni obecnych, zawierające dzieje i prace biskupów i duchowieństwa diecezji wileńskiej, oraz wykaz kościołów, klasztorów, szkół i zakładów dobroczynnych i społecznych. Wilno, 1912 (KPBC).

Kurczewski J. Kościół zamkowy czyli Katedra wileńska w jej dziejowym, liturgicznym, architektonicznym i ekonomicznym rozwoju. Cz. 1—3. Wilno, 1908—13 (KPBC).

Łaski I. Commune incliti Polonie Regni priuilegium, constitutionum... Cracoviae, 1506 (WBC).

Lelewel J. Histoire de la Lithuanie et de la Ruthénie jusqu’a leur union définitive avec la Pologne conclue a Lublin en 1569. Paris; Leipzig, 1861 (Google Print).

Linde S.B. O statucie litewskim ruskim językiem i drukiem wydanym wiadomość. Warszawa, 1816 (KPBC).

List o oblężeniu zamku dynamentskiego w Inflanciech do iasnie wielmożnego pana Chrisztopha Moniwida na Dorostaiach, marszałka ... W.X. Litewsk. ... od namiestnika ... dynamentskiego pana Gabriela Bialozora, dzierzawce nowomłynskiego dnia 22 miesiąca Octob. w roku 1605 pisany. [Kraków, 1605] (CBNP).

Lites ac res gestae inter Polonos Ordinemque Cruciferorum. Ed. altera. T. 1—3 (KPBC).

Liv-, esth- und curländisches Urkundenbuch nebst Regesten / Hrsg. von F.G. von Bunge. Abteilung 1. Bd. 1, 3, 4 (Google Print).

Livländische Reimchronik / Hrgb. von F.Pfeiffer. Stuttgart, 1844 (Google Print).

Łubieński S. Pisma pośmiertne: Droga do Szwecyi r. 1593. Rozruchy domowe od r. 1606 po 1608 / Przeł. z łac. A.B.Jocher. Petersburg; Mohylew, 1855 (WBC).

Łukaszewicz J. Dzieje kościołów wyznania helweckiego w Litwie. T. 1—2. Poznań, 1842—43 (PBC).

Maliszewski E. Bibljografja pamiętników polskich i Polski dotyczących: (druki i rękopisy). Warszawa, 1928 (WBC).

Matricularum Regni Poloniae summaria, excussis codicibus, qui in Chartophylacio Maximo Varsoviensi asservantur / Contexuit indicesque adiecit Theodorus Wierzbowski. P. 1—4. Varsoviae, 1905—10 (WBC).

Michalonis Litvani De moribvs Tartarorvm, Litvanorvm et Moschorvm, fragmina X. multiplici historia referta et Iohan. Lasicii Poloni De diis Samagitarvm, caeterorvmq[ue] Sarmatarvm, et falsorvm christianorvm, item De religione Armeniorvm... Basileae, 1615 (PBI).

Miechowita M. Cronica Polonorum. Kraków, 1519 (PBI); Kraków, 1521 (WBC).

Miechowita M. Tractatus de duabus Satrmati[i]s Asiana, & Europiana & de contentis in eis. Kraków, 1517 (PBI).

Mierzyński A. Źródła do mytologii litewskiej. Cz. 1—2. Warszawa, 1892—96 (PBI).

Monumenta Germaniae historica (Monumenta Germaniae historica digital: http://www.dmgh.de).

Monumenta Livoniae antiquae. Bd. 1—5. Riga; Leipzig, 1835—47 (Google Print).

Monumenta Poloniae historica. T. 1—6. Lwów, 1864—93 (KPBC).

Monumenta Poloniae Vaticana. T. 1—8 (KPBC).

Monvmenta sarmatarvm beatae aeternitati / Simone Starovolscio primicerio tarnouiensi collectore. Cracoviae, 1655 (KPBC).

Murinius M. Kronika mistrzów pruskich. Toruń, 1582 (PBI).

Narbutt T. Dzieje starożytne narodu Litewskiego. T. 1—9. Wilno, 1835—41 (CBNP).

Narbutt T. Pomniejsze pisma historyczne szczególnie do historyi Litwy odnoszące się. Wilno, 1856 (Google Print).

Narbutt T. Pomniki do dziejów litewskich pod względem historycznym, dyplomatycznym, geograficznym, statystycznym, obyczajowym, orcheograficznym i t.p. różnych rękopisnych lub rzadkich wydań dziejopisów. Wilno, 1846 (WBC).

Naruszewicz A. Historya Jana Karola Chodkiewicza, woiewody wileńskiego, hetmana wielkiego W.X.L. T. 1—2. Warszawa, 1781 (PBI).

Nehring W. O historykach polskich szesnastego wieku. Cz. 1. O życiu i pismach Reinholda Heidensteina. Wyd. 2. Poznań, 1862 (PBI).

Neugebauer S. Historia Rerum Polonicarum: Concinnata et Ad Sigismundum Tertium Poloniae Sueciaeque Regem Usque Deducta Libris Decem. Hanoviae, 1618 (CAMENA—Corpus Automatum Multiplex Electorum Neolatinitatis Auctorum. Abteilung «Historica & Politica»: http://www.uni-mannheim.de/mateo/camenahist/autoren/neugebauer_hist.html).

Niemcewicz J.U. Zbiór pamiętników historycznych o dawney Polszcze. T. 1—6. Warszawa etc., 1822—33 (Google Print, PBI).

Niesiecki K. Herby y familie rycerskie tak w Koronie jako y Wielkim Xięstwie Litewskim... Lwów, 1728 (PBC).

Niesiecki K. Korona polska przy złotey wolnosci starożytnemi rycerstwa polskiego y Wielkiego Xięstwa Litewskiego kleynotami ozdobiona. T. 1—4. Lwów, 1728—43 (CBNP).

Noailles E. Henri de Valois et la Pologne en 1572. T. 3. Documents et piéces justificatives. Paris, 1867 (Gallica: http://gallica.bnf.fr).

Nowiny z Inflant o sczęslivvey porazce, ktora sie stała nad Karolusem ksiazęciem sudermanskim przez ... Iana Karola Chotkievvicza nayvvyzszego hetmana W.X.L. dnia 27 Septemb. vv dzien s. Stanislavva roku 1605. Kraków, 1605 (CBNP).

Okolski S. Orbis Polonvs. T. 1—3. Cracoviae, 1641—45 (CBNP).

Orzechowski S. Dyalog albo rozmowa około exekucyi Polskiej Korony, oraz Quincunx, to jest wzór Korony Polskiej na cynku wystawiony przez Stanisława Orzechowskiego i za kolędę posłom koronnym do Warszawy na nowe lato roku pańskiego 1564 posłany / Wyd. K.J.Turowskiego. Kraków, 1858 (CBNP).

Orzelski S. Bezkrólewia ksiąg ośmioro czyli Dzieje Polski od zgonu Zygmunta Augusta r. 1572 aż do r. 1576. T. 1—3. Petersburg; Mohilew, 1856—58 (WBC).

Pamiętnik Teodora Jewłaszewskiego, nowogrodzkiego podsędka, 1546—1604. Warszawa, 1860 (PBI; PBC).

Pamiętniki historyczne / Wyd. L.Hubert. T. 1—2. Warszawa, 1861 (PBC).

Pamiętniki historyczne do wyjaśnienia spraw publicznych w Polsce XVII wieku posługujące, w dziennikach domowych Obuchowiczów i Cedrowskiego pozostałe / Wydał z rękopismu, wstępem i przypisami objaśnił M.Baliński. Wilno, 1859 (WBC).

Pamiętniki o dawnej Polsce z czasów Zygmunta Augusta, obejmujące listy Jana Franciszka Commendoni do Karola Borromeusza (z biblioteki Barberińskiej) / Zebr. J.Albertrandi. T. 1—2. Wilno, 1847—51 (PBI, CBNP).

Panowanie Henryka Walezyusza i Stefana Batorego, królów polskich. Wyjęte z rękopismów Albertrandego / Wyd. Ż.Onacewicz. T. 1—2. Warszawa, 1823 (CBNP).

Panowanie Henryka Walezyusza i Stefana Batorego, królów polskich: Z rękopismów Albertrandego, z dołączeniem pamiętników odnoszących się do Stefana Batorego, a zebranych przez E.Raczyńskiego. Kraków, 1861 (Google Print, PBI, CBNP).

Panowanie Kazimierza, Jana Alberta i Alexandra Jagiellończyków, krolów polskich i w. książąt litewskich, wyjęte z rękopismów Jana Albertrandego / Wyd. Ż.Onacewicz. T. 1—2. Warszawa, 1861 (PBI).

Paprocki B. Herby rycerstwa Polskiego (1584) / Wyd. K.J.Turowski. Kraków, 1858 (Google Print, WBC).

Porządek sądzenia spraw w Trybunale Wielkiego Xięstwa Litew. z konstitucyi seymowych, z prawa coaequationis y z Statutu W.X. Litewskiego zebrany i opisany roku 1708 miesiąca kwietnia 26 dnia. S.l., 1708 (CBNP).

Poselstwo Lwa Sapiehy w roku 1600 do Moskwy, podług dyaryusza Eljasza Pielgrzymowskiego sekretarza poselstwa... / Przez W.Trębickiego. Grodno, 1846 (Google Print).

Possevino A., Possevino G.B. Commentarii di Moscovia et della pace segvita fra lei e’l Regno di Polonia. Mantova, 1596 (DBMD: http://mdz10.bib-bvb.de/~db/0001/bsb00013091/images/index.html).

Preussisches Urkundenbuch. Politische Abteilung. Bd. 1. H. 1—2. Königsberg; Marburg, 1882—1909 (WBC).

Pułaski K. Kronika polskich rodów szlacheckich Podola, Wołynia i Ukrainy: monografie i wzmianki. T. 1. Brody, 1911 (WBC).

Pułaski K. Stosunki z Mendli-Girejem chanem Tatarów Perekopskich (1469—1515): akta i listy. Warszawa, 1881 (PBC).

Reces warszawski około elekciey nowey krola Je[go] M[i]ł[o]ści Zygmunta Trzeciego Roku Pańsk. M.DL.XXXVII. [Kraków, 1587] (CBNP).

Relacya Sefera Muratowicza obywatela warszawskiego, od Zygmunta III, króla polskiego, dla sprawowania rzeczy wysłanego do Persji w r. 1602: rzecz z starego rękopisu wybrana y teraz dopiero do druku podana. Warszawa, 1777 (PBI).

Relacye nuncyuszów apostolskich i innych osób o Polsce od roku 1548 do 1690. T. 1—2. Berlin; Poznań, 1864 (CBNP).

Rocznik Towarzystwa przyjaciół nauk w Wilnie. T. 1—3, 5—7 (PBC).

Roepell R. Geschichte Polens. Bd. 1. Gamburg, 1840 (Google Print).

Russow B. Chronica der Prouintz Lyfflandt. [Leipzig; Riga, ca 1847]. (KPBC).

Sarnicki S. Annales sive de origine et rebus gestis Polonorum et Lituanorum. Kraków, 1587 (WBC).

Sarnicki S. [Constitutuiones]. Statvta y metrika przywileiow koronnych ięzykiem polskim spisane y porządkiem prawie przyrodzonym a barzo snadnym nowo zebrane. Kraków, 1594 (CBNP).

Schütz C. Rerum Prussicarum historia ex codice manu auctoris scripto edita. Gedani, 1769 (PBI).

Scriptores rerum Livonicarum. Bd. 1—2. Riga; Leipzig, 1853 (Google Print).

Scriptores rerum Polonicarum. T. 1—22 (DIRW).

Scriptores rerum Prussicarum. Bd. 1—5. Leipzig, 1861—74 (WBC).

Sękowski J. Collectanea z dziejopisów tureckich rzeczy do historyi Polskiey służących. T. 1. Warszawa, 1824 (Google Print).

Semkowicz A. Krytyczny rozbiór Dziejów polskich Jana Długosza (do roku 1384). Kraków, 1887 (KPBC).

Skarbiec historii polskiej / Zebr. K.K.Sienkiewicz. T. 1—2. Paryż, 1839—42 (PBC).

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. T. 1—15 (DIRW).

Sprawy i rzeczy ukraińskie: Materyały do dziejów kozaczyzny i hajdamaczyzny / Wyd. F.Rawita-Gawroński. Lwów, 1914 (PBI).

Stanislai Orichovii Roxolani Fidelis subditus sive de institutione regia ad Sigismundum Augustum libri duo. Cracoviae, 1632 (WBC).

Starodawne prawa polskiego pomniki. T. 1—12 (DIRW).

Statut Wielkiego Xięstwa Litewskiego. Wilno, 1744 (PBC, Małopolska biblioteka cyfrowa: http://mbc.malopolska.pl/dlibra/doccontent?id=3633&dirids=1).

Strasz K. Aleksander Jagiellończyk w Wilnie i na ziemiach b. W. Ks. Litewskiego. Wilno, 1935 (PBC).

Stryjkowski M. Kronika Polska, Litewska, Żmódzka i wszystkiej Rusi. Królewiec, 1582 (WBC); Warszawa, 1766 (PBC); Warszawa, 1846 (CBNP).

Stryjkowski M. O wolności Korony Polskiey, y Wielkiego Xięstwa Litewskiego a o srogim zniewoleniu inszych krolestw pod [...] iarzmem Tureckim [...] krotki [...] wywod. Kraków, 1575 (WBC).

Strzelecki A. Sejm z r. 1605. Kraków, 1921 (WBC).

Szajnocha K. Jadwiga i Jagiełło. 1374—1413. Wyd. 2. T. 1—4. Lwów, 1861 (Google Print).

Szczerbic P. Promptuarium Statutorum omnium et Constitutionum Regni Poloniae. Brunsbergae, 1604 (WBC).

Tabulae ordinis Theutonici ex tabularii regii Berolinensis codice potissimum / Ed. E.Strehlke. Berolini, 1869 (KPBC).

Töppen M. Geschichte der Preussischen Historiographie von P. v. Dusburg bis auf K.Schütz. Berlin, 1853 (Google Print).

Trybunał obywatelom Wielkiego Księstwa Litewskiego na Seymie Warszawskim dany roku tysiąc pięćset osiemdziesiątego pierwszego. [S.l., 1821] (PBC).

Trzy nieznane dyalogi z wieku XVI z egzemplarzy Biblioteki Kórnickiej / Wyd. Z.Celichowski. Poznań, 1899 (WBC).

[Uniwersał o koronacji Zygmunta III króla polskiego 1587.XI.11. Inc.:] Oblatae svnt ad officivm et acta praesentia castriensia capitanealia Cracouien[si] per... Petrum Strzała de Sosnouicze ... litterae infrascriptae senatorum regni ad deputatorum nobilitatis ... [Expl.:] Actum in Castro Cracouiensi feria sexta post festum Sanctorum Simonis Iudae Apostolorum proxima anno ... Millesimo quingentesimo octuagesimo septimo. [Kraków, 1587] (CBNP).

Ustawy prawa polskiego napotrzebnieysze, krotko z łacińskich wybrane, na polski język dla wszelkiego człowieka prostego, a prawo wiedzieć potrzebującego, przełożone. I. P. Roku Pańskiego 1563. [S.l., 1860?] (WBC).

Vetera monumenta Poloniae et Lithuaniae / Ed. A.Theiner. T. 1—3. Romae, 1860—63 (WBC).

Voigt J. Geschichte Preussens. Bd. 1—9. Königsberg, 1826—39 (Google Print).

Voigt J. Namen-Codex der Deutschen Ordens-Beamten, Hochmeister, Landmeister, Grossgebietiger, Komthure, Vögte, Pfleger, Hochmeister-Kompane, Kreuzfahrer und Söldner-Hauptleute in Preussen. Königsberg, 1843 (KPBC).

Volumina legum. T. 1—9. Petersburg; Kraków, 1859—89 (WBC).

Walawender A. Kronika klęsk elementarnych w Polsce i w krajach sąsiednich w latach 1450—1586. T. 1. Zjawiska meteorologiczne i pomory. Warszawa, 1932 (PBC).

Wapowski B. Dzieje Korony polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego od r. 1380 do 1535. T. 1—3. Wilno, 1847—48 (PBI, Google Print).

Watt J. Oratio coram invictissimo Sigismundo rege Poloniae etc. in conventu caesaris et trium regum... habita... Vienna, 1515 (Magyar Elektronikus Kőnyvtár: http://mek.oszk.hu/03500/03529).

Wierzbowski T. Bibliographia polonica XV ac XVI ss.: opera et editiones, quae in bibliotheca Universitatis Caesareae Varsoviensis asservantur. Vol. 1—3. Varsoviae, 1889—91 (CBNP).

Wijuk-Kojałowicz A. Fasti Radiviliani gesta... domus ducum Radziwił compendio continentes. Vilnae, 1653 (WBC).

Wolff J. Ród Gedymina: Dodatki i poprawki do dzieł gr. K.Stadnickiego «Synowie Gedymina», «Olgierd i Kiejstut», «Bracia Władysława Olgierdowicza Jagiełły» we Lwowie 1867. Kraków, 1886 (PBC).

Wolff J. Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego 1386—1795. Kraków, 1885 (PBC).

Wołyniak [Giżycki J.M.A.]. Z przeszłości karmelitów na Litwie i na Rusi. Cz. 1—2. Kraków, 1918 (PBC).

Wzory pism dawnych w przerysach wystawione, i objaśnione drukowanem ich wyczytaniem. Cz. 1 obejmująca pismo dyplomatów od roku 1228 do 1536 / Wyd. K.Stronczyński. Warszawa, 1839 (WBC).

Zbiór pisarzów Polskich. Cz. 4. T. 10. Kronika Polska Stanisława Chwalczewskiego. Warszawa, 1829 (Google Print).

Zbiór pomników Reformacyi Kościoła Polskiego i Litewskiego. Ser. 1. Z. 1. Zabytki z wieku XVI-go. Wilno, 1911 (PBC).

Zbiór pomników Reformacyi Kościoła Polskiego i Litewskiego. Ser. 4. Z. 2. Akta synodów prowincjalnych Jednoty Litewskiej: 1611—1625. Wilno, 1915 (PBC).

Zbiór praw litewskich od roku 1389 do roku 1529 tudzież rozprawy sejmowe o tychże prawach od roku 1544 do roku 1563. Poznań, 1841 (WBC, Google Print).

Zeissberg H. Dziejopisarstwo polskie wieków średnich / Przekł. z niem. T. 1—2. Warszawa, 1877 (WBC).

Ziesemer W. Nicolaus von Jeroschin und seine Quelle. Berlin, 1907 (KPBC).

Zrzódła do dziejów polskich. T. 1—2. Wilno, 1843—44 (CBNP).

Źródła dziejowe. T. 1—24 (WBC).

Źrzódłopisma do dziejów Unii Korony Polskiej i W. Księstwa Litewskiego. Cz. 2. Oddz. 1. Poznań, 1861 (PBC).

Акты, издаваемые Виленскою археографическою комиссиею (PBC).

Акты Литовской метрики. Т. 1, вып. 2. 1499—1507 / Собр. Ф.И.Леонтовичем. Варшава, 1897 (PBC).

Археографический сборник документов, относящихся к истории Северо-Западной Руси. Т. 1—14 (PBC).

Добрянский Ф.Н. Описание рукописей Виленской Публичной Библиотеки церковно-славянских и русских. Вильна, 1882 (KPBC).

Карамзин Н.М. История государства российского. Т. 1—12. 2 изд.. СПб., 1818—29 (Google Print).

Новгородская первая летопись старшего и младшего изводов / Под ред. А.Н.Насонова. М.; Л., 1950 (РПДР).

Опись документов Виленского Центрального Архива древних актовых книг. Вып. 1—4. Вильна, 1901—05 (DBMD).

Памятники, изданные Временною комиссиею для разбора древних актов, высочайше учрежденною при Киевском военном, Подольском и Волынском генерал-губернаторе. Т. 1—4. Киев, 1846—59 (Google Print).

Полное собрание русских летописей. Т. 1. Вып. 1—3. Лаврентьевская летопись. Л., 1926—28 (Ізборник: http://litopys.org.ua/lavrlet/lavr.htm, РПДР).

Полное собрание русских летописей. Т. 2. Ипатьевская летопись. 3 изд. СПб., 1908 (Ізборник: http://litopys.org.ua/ipatlet/ipat.htm; РПДР).

Полное собрание русских летописей. Т. 43. Новгородская летопись по списку П.П.Дубровского. М., 2004 (РПДР).

Ревизия пущ и переходов звериных в бывшем Великом княжестве Литовском, с присовокуплением привилегий на входы в пуще и на земли. Т. 1—2. Вильна, 1867 (PBC).

Розов В. Українські грамоти. Том 1. XIV в. і перша половина XV в. Київ, 1928 (Ізборник: http://litopys.org.ua/djvu/rozov_gramoty_xiv_xv.htm).

Сборник князя Оболенского. М., 1838 (Google Print).

Факсіміле рукапісаў, археаграфічныя праекты. Апроч электронных версій кніг, веб-бібліятэкі Польшчы, Германіі, Літвы, Расіі і інш. краін прадстаўляюць доступ да алічбаваных факсіміле рукапісаў. На польскім партале Polska.pl даступны факсіміле Крэўскага акта 14.8.1385, гарадзельская прысяга літоўскіх баяр на вернасць польскаму каралю Уладзіславу (Ягайле) і вял. князю літоўскаму Вітаўту 2.10.1413, васальныя запісы малдаўскіх гаспадароў 1393 і 1402, мірны даговор Польшчы, ВКЛ і Тэўтонскага ордэна 1435, дакументы Люблинскай уніі 1569, акт Варшаўскай канфедэрацыі 1573 і інш. Там жа змешчана факсіміле дзённіка Люблінскага сойму за 4—6.3.1569, «Nowiny Lubelskie», які вёў мельніцкі стараста, пісар ВКЛ Мацей Савіцкі (Archiwum Państwowe w Lublinie, Akta ze zbiorów Muzeum Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, sygn. 70). Кожнае факсіміле, як правіла, суправаджаецца гіст. каментарыем, бібліяграфіяй, транскрыпцыяй.

У WBC змешчаны ў фармаце DJVU некалькі важных рукапісных зборнікаў з Курніцкай бібліятэкі Польскай АН, якія ўтрымліваюць лісты польскіх каралёў, вял. князёў літоўскіх 16 ст., дакументы і матэрыялы гаспадарчага і ваенна-паліт. характару на лацінскай, польскай, старабеларускай мовах. Сярод іх:

Acta Polonorum sub Sigismundo Augusto. T. 1. 1536—1564 (сігн. BK241; http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=48880&dirids=1).

Akta do panowania Batorego (Сігн. BK01538; http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=22003&dirids=1).

Akta do panowania Zygmunta Augusta (сігн. BK01536; http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=48883&dirids=1).

Akta do panowania Zygmunta I wraz z aktami do czasów Kazimierza Jagiell. i Aleksandra (сігн. BK01535; http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=48899&dirids=1).

Dokumenta historyczne w kopiach dzisiejszych, 19 ст. (сігн. BK01288; http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=48453&dirids=1).

Dokumenty oryginalne z czasów Zygmunta I z lat 1530—1547 (сігн. BK229; http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=48879&dirids=1).

Duchowne listy 1598—1627 (сігн. BK01401; http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=23644&dirids=1).

Księga kancelaryjna Zygmunta Augusta (сігн. BK248; http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=21683&dirids=1).

Зборнік «Prziwiley okolo uniei za odiazdem Litt.: [oraz inne uchwały sejmu 1569 r. i sejmów z lat 1562/1563, 1565]» (Нацыянальная бібліятэка, сігн.: Rps BOZ 1131) змешчаны: «Cyfrowа biblioteka narodowa «Polona» (http://www.polona.pl/dlibra/docmetadata?id=826&dirids=16). Зборнік «Acta et sermones Consilii Constantinensis et Basiliensis», сярэдзіна 15 ст. (Ягелонская бібліятэка, сігн.: BJ 414 III) знаходзіцца ў фармаце JPG на сайце Ягелонскай бібліятэкі (http://www.bj.uj.edu.pl/var/eScrypt/Rkp_BJ_414_III/html/pol/start-calosc.htm).

На сайце «Дом живоначальной Троицы. Официальный сайт Свято-Троицкой Сергиевой Лавры» (http://stsl.ru/manuscripts/index.php) змешчаны аблічбаваныя рукапісы, якія ў 19 ст. знаходзіліся ў бібліятэцы манастыра, а цяпер захоўваюцца ў Рас. дзярж. бібліятэцы (фонд 303, частка I; фонд 304, часткі І і ІІ). Сярод іх зборнікі 304.II, № 8 і 304.II, № 9 — зробленыя ў 17 ст. копіі пасольскай кнігі Маскоўскай дзяржавы, якая цяпер захоўваецца ў Рас. дзярж. архіве старажытных актаў (фонд 389 «Літоўская Метрыка», справа 587). Там жа даступна факсіміле зборніка канца 17 ст. з копіямі лістоў Івана Грознага (Рас. дзярж. бібліятэка, фонд 304.II, № 17).

На сайце Нац. бібліятэкі Літвы імя М.Мажвідаса прадстаўлены шэраг алічбаваных пергаменных дакументаў па гісторыі ВКЛ з фонда 101 гэтай бібліятэкі (http://pergamentai.mch.mii.lt). Гэта прывілеі каралёў польскіх, вял. князёў літоўскіх 15—17 ст., дароўныя і купчыя граматы прыватных асоб, дакументы па гісторыі Вільні, пратэстанцкай абшчыны ВКЛ, Берасцейскага кляштара аўгусцінцаў, булы і пасланні рымскіх папаў, адрасаваныя літоўскаму каталіцкаму духавенству. Кожнае факсіміле, як правіла, суправаджаецца падрабязным палеаграфічным і археаграфічным апісаннем, паказальнікам імёнаў і геаграфічных пунктаў, бібліяграфічнай інфармацыяй, транскрыпцыяй, здымкам пячаткі. Выстаўлены ў сеціве і больш за 100 пергаменаў са збораў Бібліятэкі Акадэміі навук Літвы (http://mab.lt; http://www.mch.mii.lt/mab/Kolekcija/turinys.htm). Гэта дакументы 15 ст., у т.л. прывілеі вял. князёў літоўскіх Віленскай каталіцкай кафедры і дыяцэзіі. Электронныя факсіміле суправаджаюцца палеаграфічным і археаграфічным апісаннем, бібліяграфіяй. На сайце ёсць алфавітныя паказальнікі імёнаў і геаграфічных назваў.

Электронная база дадзеных «Das virtuelle Preussisches Urkundenbuch» створана нямецкімі даследчыкамі С.Джэнксам (частка да 1346), Ю.Сарноўскім і інш. Адно з люстэрак рэсурса: http://www.prussia.uni-erlangen.de/4frame.html. У базе прадстаўлены рэгесты і поўныя тэксты дакументаў па гісторыі Тэўтонскага ордэна 1140—1551, большасць з іх паводле ранейшых археаграфічных выданняў. У легендах дакументаў прыведзены іх архіўныя сігнатуры і бібліяграфічная інфармацыя пра публікацыі. У шэрагу тэкстаў вылучаны элементы дыпламатычнага фармуляру. База не завершана.

Курніцкая бібліятэка Польскай АН падрыхтавала электронны каталог рукапіснага збору з падрабязным падакументным апісаннем кожнага рукапісу (http://www.bkpan.poznan.pl/katalogi/index.html). На сайце Галоўнага архіва старажытных актаў (Варшава) у 2006 з’явілася 1-я частка каталога пергаменных дакументаў (http://www.agad.archiwa.gov.pl/metodyka/pergaminy.html). У ёй прадстаўлены апісанні каля 200 дакументаў 1155—1300, змешчаных у храналагічным парадку.

© Алег Ліцкевіч, 2010