Артыкулы: Галецкі (Халецкі, Halecki, Chalecki) Оскар

Галецкі (Халецкі, Halecki, Chalecki) Оскар (26.5.1891, г. Вена—17.9.1973), польскі гісторык. Чл. Польскай АН у Кракаве (1936), д-р габілітаваны (1916), праф. звычайны (1919). Сын аўстрыйскага фельдмаршала. Вучыўся ў Кракаўскім (1909—14) і Венскім (1914—15) ун-тах. У 1915—18 выкладаў у Кракаўскім, у 1918—39 праф. кафедры гісторыі Усх. Еўропы Варшаўскага ун-та, дэкан яго філасофскага (1920—21) і гуманітарнага (1930—31) факультэтаў. Эксперт польскай дэлегацыі на Парыжскай мірнай канферэнцыі 1919—20, дзе выступаў за далучэнне да Польшчы літ., бел. і ўкр. зямель. У 1921—24 працаваў у Сакратарыяце Лігі Нацый у Жэневе. У 1930—39 старшыня Польскага геральдычнага т-ва, гал. рэдактар яго час. «Miesięcznikheraldyczny» («Геральдычны штомесячнік»). З 1939 у Швейцарыі, пасля ў Парыжы, дзе арганізаваў Польскі ун-т, з 1940 у ЗША. Арганізаваў Польскі ін-т навукі і мастацтва імя Ю.Пілсудскага ў Нью-Йорку (у 1942—62 яго кіраўнік). У 1944—61 узначальваў кафедру гісторыі Усх. Еўропы ва ун-це ў Фордхаме, выкладаў таксама ва ун-тах Нью-Йорка, Манрэаля, Лос-Анджэлеса, Берклі, Рыма. Даследаваў гісторыю і культуру Польшчы і ВКЛ 14—16 ст., развіццё шляхецкага стану і парламентарызму ў ВКЛ, уніі ВКЛ і Польшчы, Фларэнційскую і Берасцейскую царкоўныя уніі. Аўтар прац пра Візантыйскую імперыю і яе ўплыў на Усх. Еўропу. Падкрэсліваў ролю каталіцтва і касцёла ў гісторыі Польшчы, якую разглядаў як фарпост зах. культуры ва Усх. Еўропе. Распрацаваў тэорыю гіст. правоў Польшчы на землі Літвы, Беларусі і Украіны, цывілізацыйную перыядызацыю гісторыі Польшчы і Еўропы.

Творы:

Sejm obozowy szlachty litewskiej pod Witebskiem 1562 r. і jego petycya o unię z Polską // Przegląd historyczny. 1914. Z. 3;

O początkach szlachty i heraldyki na Litwie. Lwów, 1915;

Przyłączenie Podlasia, Wołynia i Kijowszczyzny do Korony w roku 1569. Kraków, 1915;

Ostatnie lata Świdrygiełły i sprawa wołyńska za Kazimierza Jagiellończyka. Kraków, 1915;

Zgoda sandomierska 1570 r.: Jej geneza i znaczenie w dziejach reformacyi polskiej za Zygmunta Augusta. Warszawa; Kraków, 1915;

Litwa, Ruś i Żmudź jako części składowe Wielkiego Księstwa Litewskiego. Kraków, 1917;

Dzieje unii jagiellońskiej. T. 1—2. Kraków, 1919—20;

Un empereur de Byzance à Rome: Vingt ans de travail pour l’union des Eglises et pour la défense de l’Empire l’Orient, 1355—1377. Warszawa, 1930;

Histoire de Pologne. Montreal, 1945;

The limits and divisions of european history. London; New York, 1950;

Borderlands of western civilizacion. New York, 1952;

Imperialism in slavic and east european history. New York, 1952;

Historia Polski. Londyn, 1958 (2 wyd. Lublin; Londyn, 1992);

From Florence to Brest (1439—1596). Hamden, 1968;

Jadwiga of Anjou and the rise of East Central Europe. New York, 1991;

Od unii florenckiej do unii brzeskiej. T. 1—2. Lublin, 1997.

Літаратура:

Księga ku czci Oskara Haleckiego w 25-lecie jego pracy naukowej. Warszawa, 1935 (змешчана бібліяграфія прац Г.).

© Валерый Пазднякоў, 2005