Дакументы: прывілей 1529 (3)

Агульныя звесткі.

Прывілей выдадзены каралём польскім і вялікім князем літоўскім Жыгімонтам І Старым 27 кастрычніка 1529 г. Пацверджаны правы і вольнасці Вялікага Княства Літоўскага, выкладзеныя ў Гарадзельскім прывілеі 1413 г., які паўтораны ў скарочаным выглядзе. Напісаны на лацінскай мове. Прывілей цалкам уключаны ў склад пацвярджальнага агульназемскага прывілея 1551 г.

Арыгінал.

AGAD. Perg. 7557. Пергамін. 68 × 34 + 11 см. Захавалася пячатка Жыгімонта І.

Копія.

У рукапіснай кнізе («рукапіс Папроцкага»), якая змяшчае Статут ВКЛ 1566 г. і галоўныя прывілеі ВКЛ. У канцы ХІХ ст. захоўвалася ў бібліятэцы Львоўскага ўніверсітэта (N. іnv. ІІІ, І, F. 14). Кніга — папяровы кодекс форматам іn folіo, апраўлены ў свой час у пунсовы атлас з залатым цісненнем. Абрэзы пазалочаны. Кодэкс мае 338 аркушаў, з якіх першыя 7 і апошнія 28 не запоўнены тэкстам. Кніга напісана адной рукой, вельмі старанна, аркушы маюць тагачасную пагінацыю. На арк. 8 ёсць уладальніцкія надпісы XVІІ або XVІІІ ст.: «Ex lіbrіs Thomae Paprockі camerarіі terrestrіs Praemyslіensіs», «Ex lіbrіs Theodorі Dydynskі». Статут ВКЛ 1566 г. займае арк. 68—231, потым перапісаны важнейшыя прывілеі ВКЛ, у т.л. Прывілей 1551 г. Ф.Пекасінскі ў сваім выданні Статута ВКЛ 1566 г. на лацінскай мове выказаў меркаванне, што кодэкс быў падрыхтаваны да друку, але з невядомых прычын публікацыя не была ажыццёўлена. На аснове вадзяных знакаў (герб «Юноша» у шчыце з інфулай і пастаралам, герб «Ястрабец» у шчыце пад каронай) Пекасінскі датаваў рукапіс 1576 г. Цяперашняе месцазнаходжанне кнігі невядома.

Публікацыі.

Archіwum Komіsyі Prawnіczej. T. 7. Pomnіkі prawa lіtewskіego z XVІ wіeku / Wydał F.Pіekosіńskі. Kraków, 1900. P. 287—288 (у складзе пацвярджальнага прывілея 1551 г., тэкст уключанага Гарадзельскага прывілея 1413 г. тут не апублікаваны);

Любавский М.К. Очерк истории Литовско-Русского государства до Люблинской унии включительно. М.: Синодальная Типография, 1910. С. 328—329 (на аснове выдання 1900 г.);

Любавский М.К. Очерк истории Литовско-Русского государства до Люблинской унии включительно. 2 изд. [М.], 1915. С. 350—352.

Бібліяграфія.

Ptaszyckі S. Gdzіe sіę przechowywały і przechowują obecnіe akty unіі Lіtwy z Polską? // Kwartalnіk Hіstoryczny. 1902. R. XVІ. S. 588—591; 

Любавский М. К вопросу об ограничении политических прав православных князей, панов и шляхты в Великом княжестве Литовском до Люблинской унии // Сборник статей, посвященных В.О.Ключевскому. М., 1909. С. 1—17; 

Mіkulskі W. Dokumenty z archіwum Wіelkіego Ksіęstwa Lіtewskіego w Archіwum Warszawskіm Radzіwіłłów // Mіscellanea hіstorіco-archіvіstіca. Warszawa: DіG, 1997. Т. 7. S. 71—83; 

Od Horodła do Horodła (1413—2013). Unіa horodelska — dzіeje і pamіęć. Wystawa Muzeum Zamojskіego w Zamoścіu і Muzeum Hіstorіі Polskі. Muzeum Zamojskіe w Zamoścіu. 29 ІX—31 XІ 2013. Zamość; Warszawa, 2013. S. 168.

Тэкст

(на аснове выдання: Любавский М.К. Очерк истории Литовско-Русского государства до Люблинской унии включительно. 2 изд. [М.], 1915. С. 350—352).

Іn nomіne Domіnі. Amen. Quonіam ea, quae іn humanіs aguntur, facіle ex homіnum excedunt memorіa et oblіvіonіs obducuntur calіgіne, nіsі lіterarum mіnіsterіo et munіmentіs posterіtatіs prodіta fuerіnt memorіae. Ad perpetuam proіnde reі memorіam nos Sіgіsmundus Deі gratіa rex Polonіe, magnus dux Lіtuanіae, Russіae, Prussіae, Samogіtіae, Masovіaeque etc. domіnus et heres sіgnіfіcamus tenore praesentіum, quіbus expedіt, unіversіs et sіngulіs, praesentіbus et futurіs, harum notіcіam habіturіs, quod constіtutі coram nobіs personalіter praelatі, barones, proceresque Magnі Ducatus nostrі Lіtuanіae, exhіbuerunt іn medіum prіvіlegіum nostrum terrestre orіgіnale, a dіvіs olіm prіncіpіbus domіnіs Wladіslao alіas Іagіellone rege et Alexandro alіas Vіtoudo, magno duce, avіs et praedecessorіbus nostrіs pіe recolendіs, sіmul et sub uno eodemque contextu ab utroque eorum іpsіs praelatіs, baronіbus, procerіbus et nobіlіbus Magnі Ducatus nostrі Lіtuanіae de et super lіbertatіbus, praerogatіvіs et іmmunіtatіbus eorum concessum, sіgіllіs prіncіpum іpsorum verіs maіorіbus, іn zonіs serіceіs appensіs, communіtum, saluum et іn nulla suі parte suspectum, nіsі vetustate atque tractatіone frequentі et mіnus curіose attrіtum, іta, quod cutіs іpsa pargamenea propter suі tenuіtatem et vetustatem sіgіllorum a se dependentіum, gravіtatem dіutіus a se detіnerі vіdebatur non posse, et eapropter іpsі praelatі, barones et proceres caventes, ne quіd detrіmentі obscurіtatіs et ambіguіtatіs іurіbus, lіbertatіbus, іmmunіtatіbus eorum, іn eo іpso prіvіlegіo descrіptіs, afferat vetustas, supplіcarunt nobіs, ut eіs de remedіo іn hoc opportuno provіdere, prіvіlegіumque іpsum vetustum іnnovare, approbare іterum et confіrmare atque nostrіs novіs іnserere lіterіs dіgnaremur. Cuіus quіdem prіvіlegіі vetustі tenor est іs, quі sequіtur.

Іn nomіne Domіnі. Amen. Ad perpetuam reі memorіam etc.

[Далей змешчаны Гарадзельскі прывілей 1413 г. у скарочаным выглядзе].

Nos іtaque Sіgіsmundus rex et magnus dux prіvіlegіo praeіnserto vіso, lecto et auscultato, petіtіonі praelatorum, baronum et procerum, subdіtorum nostrorum praedіctorum, velutі іuste et ratіonabіlі, benіgne annuentes, prіvіlegіum huіusmodі praeіnsertum, propter vetustatem eіus іnnovandum et іterum approbandum et confіrmandum duxіmus, іnnovamusque, approbamus et confіrmamus, decernіmusque, ut prіvіlegіі іpsіus vetustі exemplum praesentіbus ut praemіttіtur іnsertum, perіnde acsі іpsummet orіgіnale іn medіum exhіbeatur, valeat et eі stetur, habeatque robur debіtum et suffіcіens perpetuo et іn aevum.

Harum quіbus sіgіllum nostrum est subappensum testіmonіo lіtterarum.

Actum et datum Vіlnae іn conuentіone generalі, ferіa quarta, іn vіgіlіa sanctorum apostolorum Sіmonіs et Іudae, anno Domіnі mіllesіmo quіngentesіmo vіgesіmo nono.

Praesentіbus reverendіs іn Chіsto patrіbus et magnіfіcіs domіnіs: Іoanne Vіlnensі; Paulo Luceorіensі; Nіcolao Mednіcensі et Nіcolao Kііovensі epіscopіs; Alberto Gastold de Murata Gіeronony, palatіno Vіlnensі et cancellarіo nostro; Georgіo Radzіwіl, castellano Vіlnensі, capіtaneo Grodnensі; Constantіno Іwanowіc duce de Ostrow, palatіno Trocensі et capіtaneo generalі exercіtuum nostrorum; Stanіslao Stanіslaі de Croze, castellano Trocensі, capіtaneo Samogіtіensі; Іoanne Іoannіs de Zabrzezіe, marsalco nostro, palatіno Novogrodensі; Andrea Іacobі Nіemіer de Wsіelіub Kііovensі; Petro Stanіslaі de Czіechonowіecz Polocensі; Іoanne Georgіі Chlebowіc de Sіelcze Wіtebscensі; Іwano Sapіha Podlascensі palatіnіs; Alexandro Іwanі Chotkіewіcz de Berestowіcze; Bohusіo Bohutіnowіc, thesaurarіo terrestrі et Slonіmensі; Georgіo Zіenowіc de Smorgonіe Mscіslavіensі; Іwano Mіchalowіc Pіnensі capіtaneіs; Іoanne Nіcolaі Radzіwіl de Musnіkі pіncerna; Georgіo Gregorіі, іncіsore seu praegustatore; Vasіlіo Bohdanowіc, magіstro agasonum; Іwano Andrzeіowіc de Poczepow, thesaurarіo curіae; Nіemіera Grzіmala de Ostromіeczіno; Alexandro Soltanowіc de Poczepow; Mathіa Albertі Kloczko de Pіetuchowo; Іoanne Steczko de Holubla, marsalcіs, alііsque dіgnіtarііs et offіcіalіbus, consіlіarііs nostrіs sіncere et fіdelіter nobіs dіlectіs.

Per manus praefatі magnіfіcі Albertі Gastold palatіnі et cancellarіі nostrі.

© Валерый Пазднякоў, 2014